Azad edilmiş torpaqlarda yeni üfüq görünür – <font color=red> Qarabağ günəşi</font>

İqtisadiyyat

31.12.2020 - 15:14

Təbiətə yatırım: Bölgədə alternativ energetika üçün böyük potensial var

 

Dünyada alternativ enerji mənbələrinin istifadəsi genişlənir, çünki bu enerji bərpa olunandır və ətraf mühitə ziyanlı təsiri yoxdur. Azərbaycanda da yaşıl enerjidən istifadə üçün tədbirlər görülür, baxmayaraq ki, bu vaxta qədər bu sahədə irəliləyişlər çox az idi. Mütəxəssislərin fikrincə, bütün ölkədə və xüsusən də erməni işğalından azad edilmiş ərazilərdə alternativ enerjinin inkişafı mümkündür və lazımdır.

 

Bu ərazilərin potensialı Energetika Nazirliyi tərəfindən qiymətləndirilib. Kəlbəcər, Füzuli, Laçın, Zəngilan, Cəbrayıl rayonlarında günəş elektrik stansiyalarında elektrik enerjisi istehsalı üçün ərazilər müəyyən edilib. Mütəxəssislərin fikrincə, bu ərazilərdə günəş enerjisi istehsalı üçün ümumi potensial səkkiz müxtəlif ərazidə 14,4 min hektardan çox sahədə 7200 meqavatdan çox qiymətləndirilir. Ancaq günəş elektrik stansiyalarının real potensialından danışsaq, bu ərazinin bir hissəsinin əkinçilik ərazisi kimi istifadəsi nəzərə alınmaqla potensial, təxminən 4000 meqavat olacaq.

 

Azad edilmiş rayonların dağlıq ərazilərində külək enerjisi istehsalı 500 meqavatdan çox qiymətləndirilir. Qarabağ ərazisində yerləşən çaylardan istifadə etməklə, elektrik enerjisi istehsalında da böyük perspektivlər var. AYNA mövzunu ekspertlərlə müzakirə edib.

 

İqtisad elmləri doktoru, UNEC-in professoru Elşad Məmmədovun dediyinə görə, işğaldan azad edilmiş ərazilərdə alternativ enerjinin inkişafı üçün böyük perspektivlər var. Eyni zamanda, onun fikrincə, əsas problem, təəssüf ki, ölkəmizdə alternativ enerjinin inkişafı və tətbiqi ilə məşğul olması lazım olan qurumların həm özlərini, həm də bu enerji növünü Azərbaycanda inkişaf etdirmək fikrini diskriditasiya etməsidir.

 

“Bu istiqamətdə sistemli və hərtərəfli şəkildə işləməliyik, yeni effektiv inkişaf institutları formalaşdırmalıyıq, ölkəmiz üçün potensial perspektivli olan bu sahəni effektiv idarə etməliyik. Azərbaycanın ənənəvi enerji ehtiyatları baxımından güclü bir regional mərkəz olmasına baxmayaraq, enerji səmərəliliyi və alternativ enerjinin tətbiqi üzərində işləmək lazımdır. Bu baxımdan, erməni işğalından azad edilmiş rayonlar yaxın gələcəkdə “yaşıl enerjinin” inkişaf etdirilməsinin mümkün olduğu bölgəyə çevrilə bilər. Bu sahədəki investisiyaların artırılması və alternativ enerjinin inkişafı üçün ayrılan vəsaitlərin xərclənməsinə təsirli nəzarət üçün müvafiq maliyyə siyasəti hazırlamaq lazımdır”, - Məmmədov bildirib.

 

İqtisadçı-ekspert Fuad Əlizadənin fikrincə, azad edilmiş ərazilərdə çox sayda çay axır ki, onların enerjisindən su elektrik stansiyaları yaratmaq üçün istifadə oluna bilər və istifadə edilməlidir: “Külək və günəş enerjisindən istifadə də perspektivlidir. Bu zonada heyvandarlığın fəal şəkildə inkişaf etdirilməsi planlaşdırılır və mal-qaranı yay otlaqlarından qış otlaqlarına apararkən fermerlər üçün alternativ enerjidən istifadə etmək optimal olar. Belə enerji Qarabağın dağlıq bölgələrində xüsusilə vacib olacaq”.

 

“Zaman keçdikcə dünyada “yaşıl” siyasət inkişaf edəcək - zərərli tullantılarla mübarizə güclənəcək və biz buna hazır olmalıyıq. Azərbaycanda alternativ enerji mənbələrinin istifadəsini sürətləndirməklə yanaşı, elektrikli nəqliyyat vasitələrindən də istifadə etmək lazımdır. Gələcəkdə Qarabağ populyar bir turizm məkanına çevriləcək və  ekoloji cəhətdən belə yanaşma turistləri cəlb edəcək”, - mütəxəssis vurğulayıb.

 

Əlizadə deyib ki, özəl sektordan alternativ enerjiyə qoyulan investisiyalarla əlaqədar olaraq, iqtisadiyyatın digər qeyri-neft sektorlarına yatırımların təşviq olunması vacibdir: “Ancaq nəzərə alınmalıdır ki, bu kimi sahələrdə sürətli qazanc əldə etməyə ümid etməməlisiniz”.

 

Davamlı İnkişaf Tədqiqatları Mərkəzinin sədri Nəriman Ağayev diqqətə çatdırıb ki, hazırda Qarabağ ərazisində 36 kiçik su elektrik stansiyası var: “Onların böyük əksəriyyəti Azərbaycanın nəzarətində olan ərazilərdədir. Ancaq yenilərini tikmək lazımdır. Dövlət və özəl biznesin birgə iştirakı ilə günəş elektrik stansiyaları da tikmək lazımdır. Bir çox ölkələrdə bu cür layihələrin çox uğurlu olduğu sübut edilib. Biz də xarici təcrübəni mənimsəməliyik”.

 

“Əvvəlcə alternativ enerjinin bir kilovatın dəyəri istədiyimiz qədər aşağı olmayacaq, amma sonra onu azaltmaq mümkün olacaq. Məsələn, Rusiyada alternativ mənbələrdən əldə edilən bir kilovat elektrik enerjisi əvvəl 15 rubla başa gəlirdisə, indi, təxminən 12 rubl təşkil edir. Səudiyyə Ərəbistanında isə günəş elektrik stansiyalarından əldə edilən bir kilovat enerji qəpik-quruşa başa gəlir, yəni hər şey günəşli günlərin sayından asılıdır. Bzidə isə belə günlərin sayı az deyil. Müvafiq beş illik bir proqram qəbul etmək lazımdır. Nəhayət, torpaqlarımızı geri qaytardıq və indi onlardan rasional və ehtiyatla istifadə etməyimiz vacibdir”, - deyə Ağayev fikrini yekunlaşdırıb.

Müəllif: Elya Belskaya