Budəfəki qərar məhsul bolluğuna, fermerlər üçün istehsal xərclərinin aşağı düşməsinə və erkən məhsulun maya dəyərinin azalmasına səbəb oldu
Təzə kartof və soğanın ilk məhsullarından əvvəl paytaxt bazarlarında bu məhsulun qiyməti ənənəvi olaraq qalxır. Və iki il əvvəl soğanın kiloqramının manata qədər bahalaşması geniş ictimai rezonans doğurmuşdusa, bu müddətdə əhali kəskin bahalaşmaya alışmağı bacardı.
Bu ilin ilk rübündə ən bahalı məhsulların sıralamasında kartof liderdir. Alıcılar qiymət artımının mahiyyətini başa düşmürlər. Lakin AYNA-nın söhbətləşdiyi bütün insanlar yerli kartof çatışmazlığını və yerli və idxal mənşəli “ikinci çörəyin” nəzərəçarpacaq dərəcədə artan qiymətini müşahidə etdiklərini söyləyiblər.
Satıcıların sözlərinə görə, hər kəs səbirsizliklə yeni məhsulları gözləyir - o zaman bazarlarda qiymətlər enəcək və məhsulun keyfiyyəti qaneedici olacaq. Xaricdən gətirilən kartof bu gün bazarda lider olsa da, dadı yerli məhsullardan çox aşağıdır. Ancaq bu vəziyyət bazarımızda uzun sürməyəcək.
Vətəndaşlarımızın masalarındakı təzə kartoflar tezliklə ən çox satılan məhsul halına gələcək. Həqiqətən, yerli kartofun qış çatışmazlığından fərqli olaraq, onsuz da ayın sonunda hər addımbaşında əlverişli qiymətlərlə təzə kartfoun satılacağını deyən satıcılar keyfiyyətli meyvələr və zəngin bir seçim vəd edirlər. Həqiqətən də, bir qayda olaraq, aprel ayının ikinci yarısında paytaxt bazarları, sözün əsl mənasında təzə kartofun “işğalı” altında partlayır.
Keçən il yüksək məhsuldarlıq fermerlərə ixracatı artırmağa da imkan verir. Yerli fermerlərin məhsulları bol miqdarda yalnız daxili bazara göndərilmir, həm də xaricə - əsasən Ukrayna, Rusiya və Belarusa kütləvi şəkildə ixrac olunurdu.
Keçən il məhsul yığımı nəticəsində Azərbaycan kartof ixracını təxminən 32%, ölkəyə idxalını isə 20% artırdı. Keçən il ölkədən 80 min tondan çox kartof ixrac edildi və əsas ixracat Rusiyanın payına düşdü. Bu qonşu ölkənin payına Azərbaycanda yetişdirilən və qiyməti 31 milyon dollar olan 60 min tondan çox “ikinci çörək” düşdü. Bununla birlikdə, Rusiya Federasiyasının ümumi ixracın strukturundakı payı olduqca yüksəkdir - 81%-ə çatır.
Ötən il ərzində Azərbaycanın Rusiya, İran və Türkiyədən 49 milyon dollara 182.653 ton kartov bitkisini idxal etdiyini xatırlatmaq da yerinə düşür. Cari ildə kartof məhsulunun çox hissəsinin əsasən Rusiya və Ukraynaya ixracı planlaşdırılır. Ancaq bu mövsümün ortasında daxili bazarda da qiymətlərin aşağı olacağı gözlənilir.
Keçən ilki vəziyyəti xatırlasaq, aprelin əvvəlində kiloqramı 2-3 manat olan təzə kartofun qiyməti ayın sonuna qədər, az qala üç dəfəyə qədər düşdü və bir manatdan da ucuz satılırdı. Ümumiyyətlə, son bir ildə bu məhsulun qiymət artımı əhəmiyyətsiz, idxal olunan kartofun qiyməti də məqbul səviyyədə idi. Eyni zamanda, ölkə bu məhsulun istehsalını artırmağa davam edir. Hökumətin fevral ayında kəndlilərə dəstək verməklə erkən kartof məhsulunu stimullaşdırmaq qərarı nəticə verdi və keçən il bu tərəvəzdən 1 milyon tondan çox məhsul götürüldü.
Mütəxəssislər qeyd edirlər ki, toxum kartofunun idxalını bir ay əvvəl gömrük rüsumlarından azad edən hökumətin tədbirləri məhsul bolluğunda əhəmiyyətli rol oynayıb. Əvvəllər toxum kartofu idxal edənlər mart, aprel və may aylarında rüsumlardan azad idilərsə, bu dəfə dövlət rüsumlarından azadolma fevral, mart və aprel aylarında izlənildi. Bunun da səbəbləri var. Doğrudan da, toxum kartofunun idxalından sonra istixana şəraitində daşınması, çeşidlənməsi, cücərilməsinə istehsal həcmindən və əməyindən asılı olaraq 20-25 gün tələb olunur.
Beləliklə, may ayında idxal olunan kartofun yalnız iyun ayında əkilməsi lazım olduğu ortaya çıxdı. Nəzər alsaq ki, bu ay dağlıq bölgələrdə kartofun vegitasiya mövsümü cücərmə və butonlaşma mərhələləri arasındadır, deməli gec əkin iqtisadi mənfəəti də azaldır. Buna əsasən “rüsumsuz” toxumlardan əmələ gələn ilk məhsulun may ayında deyil, bir ay əvvəl yığılmasına qərar verildi ki, bu da məhsul bolluğuna, fermerlər üçün istehsal xərclərinin aşağı düşməsinə və erkən məhsulun maya dəyərinin azalmasına səbəb oldu.
Azərbaycanda kartof əsasən Gədəbəy, Tovuz, Şəmkir və Cəlilabad bölgələrində yetişdirilir. Və bu il Azərbaycanın azad edilmiş ərazilərində də əkilmış katrof sahələri görünə bilər. Kənd təsərrüfatı naziri İnam Kərimovun sözlərinə görə, işğaldan azad edilmiş ərazilərdə kənd təsərrüfatının inkişafı ilə bağlı işlərə başlanılıb və bunun üçün bütün lazımi tədbirlər görülür.