Təhlükəni səhv yerdə axtarırlar: onlarla it kimi davranılmamalıdır

Cəmiyyət

09.11.2022 - 14:44

Azər Qarayev: “Sahibsiz heyvanlarla mübarizə adı ilə bu məsələdən bəhrələnənlər var”

Bu yaxınlarda Kliniki Tibbi Mərkəz (KTM) son üç ayda 321 nəfərin it dişləməsi ilə bağlı müraciət etdiyinə dair statistika açıqlayıb. Xoşbəxtlikdən ölən olmayıb. Quduzluğa qarşı peyvənd vurulduqdan və ilkin tibbi yardım göstərildikdən sonra hər bir müraciətçi qeydiyyat yeri üzrə müvafiq tibb müəssisəsinə göndərilib.

Bu cür statistika cəmiyyətdə birmənalı olmayan reaksiyaya səbəb olub: kimsə buna şübhə ilə yanaşıb və hesab edir ki, belə xəbərlər insanları sahibsiz itləri məhv etməyə sövq edir. Bəzi insanlar bu xəbərdən ciddi şəkildə narahat olublar. Ümumiyyətlə, ölkənin müxtəlif bölgələrində it dişləmələri ilə bağlı məlumatlar sistematik olaraq ortaya çıxır, lakin onların hansı şəraitdə baş verdiyi bəlli deyil.

Heyvanın heç bir səbəb olmadan hücum etməsi bir şeydir, məsələn, ona daş atması və ya çubuqla vurması başqa bir şeydir. Bundan əlavə, bu itlərdən neçəsinin sahibsiz küçə iti olduğu, neçəsinin isə əhliləşdirildiyi məlum deyil. Əksər hallarda itlərin hücumunda insanların günahkar olduğuna əmin olanlar çoxdur.

“İtlər heç bir səbəb olmadan əvvəlcə hücum etməkdənsə, özlərini müdafiə etməyə meyillidir. Neçə dəfə küçə itlərinə daş atıldığını görmüşəm. Eyni Türkiyədə də küçələrdə çoxlu itlər var, lakin onlara tamamilə fərqli münasibət göstərirlər. Orada yaxşı qidalanırlar, sterilizasiya olunurlar, peyvənd edirlər”, - deyə paytaxt sakini Leyla Hüseynova AYNA-ya danışıb.

Onun sözlərinə görə, küçələrdə praktiki olaraq it qalmayıb: “Hamısı məhv edildi. Çoxları hətta balalardan, hətta kiçik qucaq itlərindən də qorxur, o ki, qala böyük bir küçə iti ola. İti görəndə qışqırmağa, yanından keçsə belə, qaçmağa başlayırlar, halbuki it özü onlardan qorxur”.

Ancaq heç də hamı belə düşünmür: sahibsiz itlərin əsl təhlükə mənbəyi olduğuna inananlar var.

“Paytaxtın kənarında, Abşeronun kəndlərində sahibsiz itlər dəstə-dəstə qaçır. Xüsusilə uşaqlar üçün qorxursansa, bu, qorxuncdur. İtlər tez-tez ərazilərini qoruyur və kənar hesab edilənlər üçün təhlükə yarada bilər. Bununla bağlı nəsə etməliyik”, - deyə həmsöhbətimiz bildirir.

Eyni zamanda, bəziləri heyvanların sonradan etibarlı əllərə verrilməsi ilə sterilizasiya və dövlət sığınacaqlarının tikintisini, habelə ev heyvanları üçün sahiblərin məsuliyyətini müdafiə edirlər. Belə ki, vətəndaşların fikrincə, sahibsiz itlər tədricən küçələrdən itəcək, lakin bu proses asan və uzun sürmür. Digərləri məhv edilməsi üçün hansı üsulların seçiləcəyinə əhəmiyyət vermir - əsas odur ki, tez məhv edilsinlər.

Heyvanları Mühafizə Cəmiyyətinin (HMC) sədri Azər Qarayev AYNA-ya açıqlamasında qeyd edir ki, vəziyyəti gərginləşdirməmək lazımdır, çünki bunun üçün heç bir əsas yoxdur: “Ümumiyyətlə, nəşrlərdə mütəmadi olaraq itlərin təhlükəli olduğu bildirilir və onların quduzluq daşıyıcısı olduğu vurğulanır. Amma Azərbaycanda quduzluq olduqca nadir hadisədir. Və itlər quduzluğun əsas mənbəyi deyil, bir insan kimi, it də bu xəstəliyin qurbanı ola bilər. Əsas mənbə siçanabənzər gəmiricilərdir ki, onlardan da bizdə kifayət qədər çoxdur, bir də insanlar tərəfindən yaşayış yerləri tutulan vəhşi heyvanlardır. Onların şəhərlərə getməkdən, parklarda yaşamaqdan başqa çarəsi yoxdur”.

“Yəni səhv yerdə təhlükə axtarırlar və bunun səbəbləri məlumdur. 80 ildir davam edən “sahibsiz heyvanlarla mübarizə” adlı dastandan bəhrələnənlər də var. Bu, təbii mühitin tamamilə təhqiri və “pripiska”dır və bunun normal nəticələr verə bilməyəcəyi aydındır”, - deyə heyvan hüquqları müdafiəçisi vurğulayır.

Müsahibimiz hesab edir ki, sahibsiz itlərin populyasiyasını aradan qaldırmaqla müvafiq strukturlar digər növlərə yer açır: “Bildiyiniz kimi, müqəddəs yer boş qalmır. İndi sahibsiz heyvanların tutduğu yer məhv edildikdən sonra digər növlər tərəfindən işğal ediləcək. Siçovulların sayı artır, it olmayan yerdə tülkülər çoxalır. Və onlar quduzluğun əsas daşıyıcılarıdır”.

Qarayevin sözlərinə görə, quduzluq xəstəsi olan heyvan çənə əzələlərinin iflicindən əziyyət çəkir, tüpürcək ifrazı başlayır: “Sağlam heyvandan tamamilə fərqli görünür və insanla təmas qurmur, əksinə sığınacaq axtarır. Ancaq onu təpikləsələr, onun üçün stresli vəziyyət yaratsalar, o zaman cuma bilər. Ən azı bir az aqressivlik göstərən bütün küçə itləri ölkəmizdə ən çox quduz kimi təqdim olunur, amma bu, belə deyil”.

Hücum etməmək üçün aqressiv itlə qarşılaşarkən nə etməli? İlk növbədə, mütəxəssis itdən qorxmamağı tövsiyə edir: “Bu heyvanlar bir insanı, onun münasibətini, əhvalını, qorxusunu mükəmməl hiss edirlər. Köpək hürməyə başlayırsa və aqressiv davranırsa, onunla eyni səviyyədə və ya aşağı oturmalı, ovuclarınızı göstərməlisiniz ki, onlarda heç bir şey olmadığını görsün. Və sonra o, hücum etməyəcək”.

“Heyvanlar bir çox insanın düşündüyündən daha ağıllıdır. Şübhəsiz ki, hər evdə bir növ yemək qalıqları var - şorba, çörək və s. Əgər evinizin yaxınlığında sahibsiz itlər varsa, onları bir və ya iki dəfə (sümüklərlə deyil) bəsləyin və sizi inandırıram ki, 99% hallarda it hər cür aqressiya nümayiş etdirməyi dayandıracaq. İtlə mehriban davranmaq kifayətdir ki, o, başa düşsün: ona zərər vermək istəmirsən. Sahibsiz itlərin yaratdığı böyük təhlükə ilə bağlı vaxtaşırı ortaya çıxan məlumatlara gəlincə, buna inanmamalısınız. Bu, sahibsiz heyvanlarla bağlı vəziyyətə cavabdeh olan strukturların bu gün həyata keçirdiyi fəaliyyətləri ağartmaq məqsədi daşıyan təbliğat maşınıdır. Onlar populyasiyanı bacarıqla idarə etmək əvəzinə, onlarla mübarizə aparırlar”, - deyə Cəmiyyət rəhbəri söyləyir.

Müəllif: Elya Belskaya