Nikolay Nazarov: “Rusiya Federasiyasındakı qismən səfərbərlik tədricən ümumi səfərbərliyə çevriləcək”
Ərəstun Oruclu: “Azərbaycan Rusiyadakı soydaşlarımızı Ukrayna ilə müharibəyə getməməyə inandırmağa çalışmalıdır”
Vladimir Putin Ukraynanı qana, həm də əsgərlərinin qanına qərq etmək istəyir. Belə ki, Ukrayna Prezidenti Vladimir Zelenski “Bild” dərgisinə müsahibəsində Rusiya Federasiyası Prezidentinin qismən səfərbərlik elan etmək qərarını şərh edib.
Zelenskinin sözlərinə görə, qismən səfərbərlik barədə qərar Rusiya Federasiyasının hərbi personalla bağlı problemlərinin olduğunu göstərir.
Putinin dolayı yolla nüvə silahından istifadə hədəsi ilə bağlı Zelenski bunu deyib: “Onun bu silahlardan istifadə edəcəyinə inanmıram. Düşünmürəm ki, dünya onun bu silahdan istifadə etməsinə icazə versin”.
Lakin Zelenski bu ehtimalı tamamilə rədd etmir. Eyni zamanda o, Rusiya Federasiyasının şantajına uymamağa, Putinə güzəştə getməməyə çağırır.
Maraqlıdır, bu səfərbərlik nə deməkdir? O, nəyə işarə edir? Bu, daha çox Ukrayna üçün böyük təhlükələrdən xəbər verir, yoxsa əksinə, Putinin çıxılmaz durumundan danışır?
Bundan əlavə, xatırlayırıq ki, müharibənin ilk günlərindən Rusiya Federasiyasının rəhbərliyi cəbhə bölgələrinə mümkün qədər çox milli azlıqların nümayəndələrini göndərməyə çalışırdı. Məqsəd tamamilə aydın deyil, lakin açıq şəkildə xoşagəlməzdir. Nədənsə döyüşə çoxlu buryatlar, çeçenlər, Qafqazın digər xalqlarının nümayəndələri, tatarlar, kalmıklar və s. gedir.
Amma unutmayaq ki, xeyli sayda azərbaycanlı Rusiya Federasiyasında vətəndaşlıq alıb. Onların sayı bir milyona yaxındır. Bu, o deməkdir ki, Putin potensial olaraq on minlərlə, bəlkə də yüz mindən çox azərbaycanlı gənci haqsız təcavüzkar müharibəyə məcbur edə bilər.
Belə çıxır ki, soydaşlarımız Ukrayna torpaqlarının işğalında iştirak etmək məcburiyyətində qalacaqlar və onların çoxu Kremlin çirkin məqsədləri ucbatından qurbana çevrilmək riski ilə üzləşəcək? Yəni əslində, Azərbaycan xalqının bir hissəsinin məhvi gözlənilir.
AYNA mövzunu tanınmış ekspertlərlə müzakirə edib.
Ukraynalı siyasi elmlər doktoru, Regional Təhlükəsizlik Araşdırmaları Mərkəzinin direktoru Nikolay Nazarov:
“Mən Ukrayna Prezidentinin mövqeyi ilə razıyam ki, Rusiya Federasiyasında səfərbərliyin aparılması barədə qərar hərbçilərlə müharibənin altı ayı ərzində yığılıb qalmış problemləri üzə çıxarır. Bu problemlər cəmiyyətə səslənmədi, hakimiyyət Rusiya Federasiyasının müharibədə qalib gəldiyi və qarşıya qoyulan bütün vəzifələri həll etdiyi illüziyası yaratmaq üçün “hər şey plan üzrə gedir” mantrasını təkrarladı.
Üç ay əvvəl Rusiya Federasiyasının Prezidenti ölkə vətəndaşlarına müraciətində Ukraynada yalnız peşəkar hərbçilərin döyüşəcəyinə və başqa heç kimi cəlb etməyəcəyinə inandırmışdı. Bu gün biz görürük ki, Rusiya Federasiyasında onlar öz ordusunun bir neçə aylıq itkilərini gələcəkdə kompensasiya etmək və işğal olunmuş əraziləri saxlaya bilmək üçün qismən səfərbərliyə getməyə məcburdurlar.
Rusiya Federasiyasının Müdafiə Nazirliyinə hərbi xidmət keçmiş və hərbi ixtisası olan 300 min ehtiyatda olan hərbçini səfərbər etmək tapşırılıb. Belə olan halda, Rusiya hakimiyyətinin bu problemi həll etmək qabiliyyətinə əsaslı şübhələr var: əsas problem ehtiyatda olan hərbçilərin real döyüşlərdə iştirak etmək motivasiyasının aşağı olmasıdır.
Rusiya Federasiyasında döyüş təcrübəsi olan və döyüşməyə hazır olan hər kəs artıq altı aydır ki, Ukraynadadır və indi müharibəyə getməyə həvəsli insanları tapmaq çox problemlidir. Yəqin ki, təxribat, Rusiya Federasiyasını tərk etmək üçün kütləvi cəhdlər, səhhətinə görə layihədən "meyillilik" cəhdləri görəcəyik.
Motivasiya ilə bağlı problemə əlavə olaraq, maddi dəstək haqqında danışmaq vacibdir: Rusiya Federasiyasının bu möhkəmləndirmələri lazımi hər şeylə hazırlamaq, təchiz etmək qabiliyyətinə dair şübhələr var. Rusiya Federasiyası tezliklə hərbi yaşda olan kişilər üçün sərhədlərin bağlanmasını gözləyə bilər və qismən səfərbərlik tədricən ümumiyə çevriləcək.
Beləliklə, əmin olmaq olar ki, Ukraynanın hərbi-siyasi rəhbərliyi Rusiya Federasiyasındakı səfərbərliyin ölkəmiz üçün yarada biləcəyi əlavə təhlükələr üzərində işləyir. Eyni zamanda, ilin sonuna qədər bu məsələdə heç bir əsaslı dəyişiklik gözlənilmir, çünki gətirilmiş əlavə qüvvələr döyüş meydanında 2022-ci ilin sonu - 2023-cü ilin əvvəlində görünəcək. Ukrayna silahlı qüvvələri belə bir ssenariyə hazırdır”.
ABŞ-da yaşayan azərbaycanlı politoloq, Şərq-Qərb Araşdırmalar Mərkəzinin direktoru Ərəstun Oruclu:
“Qismən səfərbərlik gözlənilən addım idi. Çünki tam səfərbərlik de-fakto və de-yure hərbi vəziyyətin tətbiqi demək olardı. Belə olan halda hərbi qanadın hakimiyyətə təsiri artır və bu şəraitdə Putin və onun “KQB” komandası buna heç cür getməyə razı ola bilməz.
Milli azlıqlar müxtəlif səbəblərdən hərbi əməliyyatlarda iştirak edirlər. Məsələn, Buryatiyada ağır sosial-iqtisadi vəziyyət, alkoqolizm, narkomaniya və cinayətkarlığın yüksək səviyyədə olması səbəbindən orduda buryatlar çoxdur və görünür, buna görə də hakimiyyət bu bölgədən kontraktçılar cəlb etmək qərarına gəlib.
Çeçenistanda başqa bir səbəb var. Onun rəhbəri həmişə Kremlin sahibini razı salmaq istəyir və Çeçenistan əhalisinin yarısını belə, qurban verməyə hazırdır - təki Moskvadan Kadırova gələn ventili bağlamasınlar, pul ödəməyə davam etsinlər.
Azərbaycanlılara gəlincə, onların arasında xeyli sayda Rusiya vətəndaşı var və onların da bu döyüşlərdə iştirak edəcəyini istisna etmirəm. Azərbaycanlılar istər-istəməz cinayətkar, işğalçı və təbii ki, potensial qurbanlara çevriləcəklər. Başqa problemlər də olacaq. Onların bəziləri əsir düşəcək və bu, Azərbaycanın özündə Ukraynaya münasibətdə atmosferə çox mənfi təsir göstərəcək.
Aydın məsələdir ki, məhbusların başına sığal çəkilmir, hansısa döyülmələr, bəlkə də, işgəncələr olacaq. Bu da Azərbaycanın Ukrayna ilə münasibətlərinə, yəni azərbaycanlıların Ukraynaya münasibətinə təsir edəcək. Biz bilirik ki, Azərbaycanın daxilindəki Rusiyanın “beşinci kolon”u artıq bu istiqamətdə çalışır.
Yeri gəlmişkən, Rusiya Federasiyası bu müharibəyə təkcə soydaşlarımızı cəlb etmir, orduya özbəklər, qazaxlar da cəlb ediləcək. Bu xalqların nümayəndələri artıq Ukraynada əsir götürülüb. Yəni burada imperiya siyasəti özünü göstərir - milli azlıqlardan qılınc kimi istifadə etmək, bu yolla onların sayını azaltmaq. Həm də bu xalqların nümayəndələrinin əksəriyyətinin yaşadığı qonşu ölkələrdə Ukraynaya ictimai dəstəyi zəiflədir. Bu, məkrli çoxvektorlu siyasətdir.
Əgər söhbət Rusiya vətəndaşları olan azərbaycanlılardan gedirsə, burada heç nə edə bilmərik. Bundan əlavə, Rusiyanın Azərbaycan diasporu həmvətənlərinə çağırışla müraciət etməlidir ki, işğalçı orduya xidmətə getməsinlər, sadəcə olaraq çağırışı sabotaj etsinlər. Təbii ki, bunun cəzasını alacaqlar. Amma bu, hələlik olacaq. Kütləvi bir fenomenə çevrilənə qədər.
Amma problem ondadır ki, diaspor təşkilatları Rusiya hakimiyyətinin ciddi diqqəti və tam nəzarəti altındadır. Bu, o deməkdir ki, burada Azərbaycan öz təbliğat resurslarından istifadə etməli, onların vasitəsilə Rusiya Federasiyasındakı soydaşlarımızı inandırmağa çalışmalıdır ki, onlar bu müharibəyə getməsinlər. Əks halda biz çoxlu insanımızı itirəcəyik”.