Amerika-Türkiyə münasibətlərinə zərbə vuran siyasi kurs davam edir
Ankara Vaşinqtonun Kürd Xalq Özünü Müdafiə Qüvvələrinə (YPG) verdiyi dəstəyi ən böyük problem hesab edir. Türkiyənin milli müdafiə naziri Hulusi Akar deyib ki, ABŞ-ın YPG-yə verdiyi dəstək Ankara ilə Vaşinqton arasındakı münasibətlərə Türkiyənin Rusiyadan S-400 sistemləri almasından daha çox zərər verir.
“ABŞ S-400-ü münasibətlərimiz üçün bir təhdid olaraq görür. Ancaq ən böyük problem YPG-yə dəstəyidir. Kürd İşçi Partiyası (PKK) Türk xalqına və birliyinə hücum edir və YPG-nin PKK-dan fərqi yoxdur. Vaşinqton gəmilər, yük maşınları və təyyarələrlə YPG-yə yardım edir və onunla ortaq olur. Eyni zamanda, israrla YPG-nin bir PKK qanadı olmadığını söyləyirlər”, - deyə Akar bildirib
Görəsən, illərdir bu proses niyə davam edir? NATO üzvü olan Türkiyə ərazilərinin bir hissəsini ələ keçirmək məqsədi güdən terrorçuları dəstəkləməyə Amerikanın nə ehtiyac var? ABŞ bunun hansı məqsədi güdür?
AYNA-nın suallarını bölgə üzrə tanınmış ekspertlər cavablandırıblar.
Ukraynalı politoloq, Orta Şərq Araşdırmaları Mərkəzinin icraçı direktoru İqor Semivolos:
“Şübhəsiz ki, Amerikanın YPG-yə dəstək verməsi Türkiyə rəhbərliyi üçün ciddi bir problemdir və Ankara ilə Vaşinqton arasında olduqca qızğın müzakirələrin mövzusudur. Qarşılıqlı əlaqəni müəyyənləşdirən məqam 2014-cü ilin sentyabrında ABŞ-ın İŞİD terror təşkilatına qarşı hərbi əməliyyata başlamasına təsadüf edən Kobani şəhərinin kürdlər tərəfindən müdafiəsi idi. YPG-yə dəstək vermə qərarı amerikalılar tərəfindən təcili olaraq yerdə uğurlu döyüş əməliyyatları aparmağı bacaran birliklərin olması ehtiyacına görə verildi.
İŞİD-ə qarşı koalisiya qüvvələrinin yerləşdirildiyi sahədə bu cür tapşırıqları yerinə yetirməyə qadir olan başqa bir qrup yox idi. Amerikalılar YPG döyüşçülərini dəstəkləyərkən və onlara təlim verərkən, Türkiyənin maraqlarını nəzərə aldılar, məsələn, kürdlərə zenit silahı verməkdən imtina etdilər.
İŞİD əleyhinə koalisiyanın hücumu inkişaf etdikcə yeni qarşılıqlı təsir nöqtələri meydana çıxdı: əməliyyat zamanı azad edilmiş ərazilərə nəzarətin təmin edilməsi lazım idi və bununla yanaşı, kürd məsələsi Suriyadaxili məsləhətləşmələrin və danışıqların vacib elementi oldu. Yəni Suriyanın şimal-şərqinə nəzarət edən kürdlərlə bu bölgədəki amerikalılar arasında ümumi təhlükəsizlik maraqlarının mövcudluğuna əsaslanan aktiv əməkdaşlıq mövcuddur.
Əlbəttə ki, bütün maraqlar üst-üstə düşmür və əksər hallarda bir-biri ilə ziddiyyət təşkil edə bilər - eyni bədnam kürd milli məsələsi və ya suriyalı kürdlərin PKK ilə qarşılıqlı əlaqəsi və mövcud infrastrukturun terror fəaliyyəti üçün istifadə olunması ehtimalı.
Vaşinqtonda YPG-nin dəstəyinə dair müzakirələrin nəticələrinə əsasən ortaq fikir birliyinin olmadığı aydındır: bəzi siyasətçilər və ekspertlər mövcud təhdidlərə əsaslanan əməkdaşlığı davam etdirməyə meyllidirlər, bəziləri bunu Türkiyə-Amerika münasibətlərində ən böyük problem kimi görürlər. Ancaq Türkiyə-Amerika münasibətlərində, xüsusən də Donald Tramp tərəfindən qoyulan mövcud formada, kürd məsələsinə əlavə olaraq, digər problem nöqtələr də var. İndiyə qədər çox güman ki, əlləri bu nöqtəyə çatmayıb.
Bu və ya digər terror təşkilatının müəyyənləşməsinə gəldikdə, təəssüf ki, bu funksiya hazırda son dərəcə siyasiləşdirilib və tez-tez siyasi spekulyasiya mövzusuna çevrilir”.
Ukrayna Gələcək İnstitutunun analitiki İliya Kusa:
“ABŞ-ın Suriyadakı kürd YPG/PYD qruplarına dəstəyi Suriyada bir neçə hədəfə çatmaq üçün güvənəcəyi, sadiq siyasi müttəfiqlərə sahib olmaq ehtiyacından irəli gəlir:
1. Rəqib dövlətlərin – Türkiyə, Rusiya, Çin, İranın təsirinin məhdudlaşdırılması;
2. İranın Bağdad, Şam və Beyrutdan keçərək Aralıq dənizinə çəkməyə çalışdığı regional nəqliyyat dəhlizinin qarşısını almaq;
3. Suriyanın neft və qaz ehtiyatları üzərində nəzarəti davam etdirmək, davamlı yanacaq çatışmazlığı və enerji təhlükəsizliyi problemləri yaratmaq, habelə müharibədən sonra Suriyada tamhüquqlu iqtisadi bərpa prosesinin başlanmasının qarşısını almaq;
4. Konstitusiyaya düzəlişlər edərək, Suriyaya inteqrasiya oluna bilən və kürdlər üçün bir növ özünüidarəetmə və ya muxtariyyət yaradan sadiq bir siyasi anklavın formalaşması.
Buna görə də, ABŞ Suriyada kürdləri dəstəkləməsini bir anda dayandıra bilməz, çünki bu addım onların Suriyadakı qarşıdurmalardakı son mövqelərini məhv edəcək”.