Aleksey İjak: “Nüvə silahlarının sayının artırılması heç nəyə gətirib çıxarmır”
“Dünya rəsmən üçüncü “nüvə erası”na qədəm qoydu. Əvvəlcə nüvə silahlanma yarışı, sonra “silahsızlaşma erası” oldu və əslində son qırx ildə dünyanın arsenalları bir neçə dəfə azaldı. İndi üçüncü "nüvə erası" gəlir. Bir çox ölkələr müəyyən obyektlərdə nüvə silahının potensial istifadəsinin real imkanlarını gördülər. Mövcud nüvə ölkələri isə sadəcə olaraq yeni nüvə ölkələrinin meydana gəlməsini istəmirlər. Deməli, “Pandora qutusu” artıq açılıb”.
Bu sözləri ukraynalı analitik Aleksey İjak dünyada hazırda baş verən hadisələr barədə yazdığı analitik yazısında qeyd edib.
Onun qənaətincə, fiziki yığılmaların, nüvə silahlarının fiziki kəmiyyətinin artmasının əsas aparıcısı Çindir: “Çin gizlətmədi, sakitcə lazım bildiyini etdi. Və sonda o, 2030-2035-ci ilə qədər aktiv döyüş başlıqlarının sayını ABŞ və Rusiya ilə bərabərləşdirmək niyyətində olduğunu rəsmən açıqladı. Çinin ardınca ABŞ gəlir ki, o da Çin və Rusiyanın ehtimal olunan koalisiyası ilə potensial qarşıdurmada mövqelərindən əl çəkmək niyyətində deyil. Buna görə də Birləşmiş Ştatlar həm də nüvə silahlarının əhəmiyyətli dərəcədə modernləşdirilməsi və nüvə yüklərinin çatdırılması üçün yeni sistemlərin yaradılması proqramlarına başlayır. Çin bu prosesləri gizli şəkildə başlatdı, Rusiya onları informasiya məkanında təbliğ etdi və dünya bu məlumatlara uyğunlaşmağa başladı. Bununla belə, mən “Soyuq müharibə”yə qayıdışın olduğunu deməzdim. Çünki nüvə başlıqlarının sayının 1950-60-cı illərdəki sürətlə artmasının təkrarı olmayacaq. Ancaq tendensiyanın qarşısını almaq mümkün deyil”.
“Nüvə başlıqlarını artırmaq yarışı təəssüf ki, nüvə silahlarının əsas mahiyyətini, çəkindiriciliyinin itirməsinə səbəb olur. Birincisi, nüvə silahının istifadə oluna biləcəyi hesab edilən vəziyyətlərin, o cümlədən kifayət qədər şübhəli vəziyyətlərin siyahısı genişləndi. İkincisi, qavrayış həddi aşağı düşüb. İndi fikirləşilir ki, " istifadə edirlərsə, deməli istifadə etmək olar. Lazım olsa, ehtiyac varsa". Digər tərəfdən, vəziyyət kritik həddə yaxınlaşdıqda, indi Yaxın Şərqdə müharibə zamanı olduğu kimi, dünya elə reaksiya verir ki, nüvə silahlarının hələ də məhv edilməsi lazımdır”, - deyə İjak əlavə edib.
Bununla yanaşı, analitik yazıb ki, Ukrayna bu yaxınlarda nümayiş etdirdi ki, qeyri-nüvə ölkəsi nüvə ölkəsinə çox ağrılı zərbələr vura bilər: “Nüvə silahlarının adi silahların müəyyən növlərinə qarşı həssas olduğu həmişə məlum olsa da, asimmetrik üsullar kritik təhlükə sayılmırdı. Çünki sərhədlərə, nüvə silahı olan obyektlər və məlumatlara nəzarət edilirdi. Və o zaman dronlar yox idi. İndi məlum oldu ki, köhnə nüvə qarşısının alınması sxemləri artıq işləmir. Nüvə silahı isə ümumiyyətlə nüvə silahına qarşı istifadə edilə bilməz, çünki cavab zərbəsi qəbuledilməz olardı. Bu, qlobal sabitliyi təmin etdi. Hamı başa düşürdü ki, heç kim başlamayacaq, çünki ilk zərbədə qalib gəlmək mümkün deyil və bu, müharibə aparmaq üçün effektiv strategiya idi. İndi sual nüvə silahlarının özünün nə qədər təsirli olması deyil, onların nə qədər həssas olmasıdır. Yəni Ukraynanın Rusiyada keçirdiyi son əməliyyat kimi əməliyyatlar da nüvə risklərini azaltmağa xidmət edir. Axı məlum oldu ki, nüvə silahlarının sayının artırılması heç nəyə gətirib çıxarmır, çünki onları belə asimmetrik vasitələrlə məhv etmək olar”.
“İndi belə görünür ki, gec-tez nüvə silahı hələ də istifadə olunacaq. Baxmayaraq ki, anti-nüvə refleksi indi işləyir. Və mənim fikrimcə, yeni dünya düzəninin qurulması daha tez başlayacaq. Üstəlik, o nüvə silahı üzərində yeni nəzarət üzrə danışıqlardan başlayacaq - yeni şərtlərdə və müharibədə, hətta nüvə silahına malik olan ölkələrlə də yeni asimmetrik qarşıdurma vasitələri nəzərə alınmaqla”, - deyə qeyd edib.