Bizim 7 kəndlə bağlı mövqeyimiz qətidir
Bir neçə gün idi ki, ağlıma sürəkli Qazağın Kəmərli kəndinin 5 min hektarlıq torpaqları düşürdü. Bu torpaqlar 1985-ci ildə Moskvanın xəyanətkarlığı nəticəsində Qazağın İncə dərəsinin qonşusu olan Ermənistanın Noemberyan rayonuna peşkəş edilmişdi.
O Noemberyan rayonuna ki, onun özü belə, 1930-larda Qazaxdan alınaraq ermənilərə verilmişdi. Qazax camaatı o rayonu hələ də öz tarixi adı ilə çağırır – Barana…
Bu qarşıma ilk çıxan Paşinyanın Azərbaycan ilə Ermənistan arasında imzalanacaq Sülh Müqaviləsinin 3 prinsipi haqda açıqlaması oldu. “Bakı ilə razılaşdırılmış” Sülh Müqaviləsinin üç prinsipi adlandırıb Paşinyan onları…
I prinsip
Erməni liderin sözlərinə görə, I prinsip ərazi bütövlüyünün qarşılıqlı tanınmasıdır.
Yəni Bakı Ermənistan Respublikasının 29,8 min kvadratmetr ərazisini, İrəvan isə Azərbaycanın 86,6 min kvadratmetr ərazisini tanıyır.
"Paşinyan qeyd edir ki, rəqəmlərin dəqiqliyi tənqidə səbəb olur... Siyasi müstəvidə razılıq əldə olunub və ideya tərəflərin təsiri altında olmayan mənbəyə istinad etməkdən ibarətdir. Eyni zamanda, tərəflər anlayır ki, sərhədlərin demarkasiyası və delimitasiyası bu mənbəyə istinadən aparılacaq”, - deyə Ermənistan KİV-i Paşinyandan sitat gətirir.
II prinsip
Bu prinsipə görə tərəflər sərhədlərin delimitasiyasında Alma-Ata bəyannaməsinə əsasən razılığa gəlməlidirlər. Yəni, tərəflər ondan çıxış edirlər ki, Sovet respublikalarının inzibati sərhədləri artıq ölkələrin dövlət sərhədləridir, ona görə də onların toxunulmazlığı tanınmalıdır.
Paşinyan parlamentdəki çıxışında deyib ki, bu məsələdə o dövrün reallığını əks etdirən xəritələrin olması vacibdir və bu xəritələr mövcuddur.
III prinsip
Paşinyan III prinsipin keçdikləri ölkələrin yurisdiksiyasında fəaliyyət göstərməli olacaq regional kommunikasiyaların bərabərlik və qarşılıqlılıq əsasında açılması haqqında olduğunu söyləyib.
***
Bu sətirləri oxuyan bir çox izləyicimin ağlına təbii olaraq ilk gələn Qazağın 7 kəndi ilə Naxçıvanın Kərki kəndidir. Həm Bağanıs Ayrım, Xeyrimli, Barxudarlı, Sofulu, Qızıl Hacılı, Yuxarı Əskipara və Aşağı Əskipara kəndləri (Qazax rayonu), həm də Kərki (Naxçıvan) illərdir erməni işğalı altındadır.
Daha əvvəllər də yazdığım kimi, əgər Qarabağın tamamı üzərində hakimiyyəti bərpa etmək təkcə bizim məsələmiz idisə, Zəngəzur dəhlizinin açılmasında maraqlı olan dövlətlər çoxdur – Türkiyə, Rusiya, İngiltərə, Çin, Hindistan, Ermənistan və təbii ki, Azərbaycan.
Qarabağ məsələsi kökündən həll olunduğu üçün indi nəhayi hədəfimiz Sülh Müqaviləsidir.
Ancaq mənim narahatlığım ermənilərin son anda bir “qəmbərqulu” çıxardıb anklav və eksklav “labirintlərində boğulan” 7 kəndimizi “danışıqlar bataqlığına” sürükləmə cəhdlərinə təşəbbüsdür.
Ancaq 7 kəndlə bağlı mövqeyimiz qətidir. Daha vacib olan isə 1985-də ildə Ermənistanın Noemberyan rayonuna verilmiş 5 min (!!!) hektar ərazidir.
Zənnimcə, burada diqqət ediləsi xüsus bu səfalı, cənnət sayılan torpaqların Ermənistana rəsmi olaraq fevral 1985 tarixində keçməsidir. Çünki Paşinyan parlamentdəki son çıxışında Azərbaycan və Ermənistanın qarşılıqlı olaraq taniyacaqları torpaqların 1977-ci il Sovet ensiklopediyasından götürüləcəyini bildirib. Belə olan halda 5 min hektar ərazinin Kəmərli kəndinə aid olduğu o xəritələrdən də bəlli olacaq…
Bu gün əziz eloğlum, dostum Vidadi Akhundovla telefonda xeyli söhbət etmişəm. Onun üçün bu məsələ ikiqat ağrılıdır. Çünki anası Əksiparadan, atası isə Kəmərlidəndir. Bu vətənpərvər dostumla babalarımın torpaqlarına xəyali səyahət etdim. Telefonun o biri ucunda Vidadi 5 min hektar ərazinin coğrafi adlarını çəkdikcə içimdən keçən giziltini ifadə etməyə çətinlik çəkirəm.
Adların gözəlliyinə bir baxın:
Xanımın Yurdu,
Battaxlı,
Ağoğlan,
Bəhməz torpağı,
1-ci və 2-ci Dərəbəyli,
Cəvit meşəsi,
Pirə dərəsi,
Qaraqaya,
Vələsli,
Tənəhli,
Bağman,
Soyuqbulaq,
Daşbulaq,
Almalı bulaq,
Qılınckəndi,
Məlikli meşələri
və adlarını unutduğumuz daha neçə Yurd yerimiz, Türk elimiz, Vətən torpağımız…
Unutmamaq lazımdır ki, 1985-ci ilə qədər də Qazağın bir neçə kəndindən ermənilərə “pay” verilib. Bu haqda tanınmış şair, publisist, hörmətli Fəridə xanım Ləmanın “Qılınckəndin Dastanı” adlı kitabında çox önəmli xüsuslar var. Məncə, hər birimiz kitabdakı faktları öyrənməliyik.
Bir neçə gün sonra Zəfər Bayramını qeyd edəcəyik. Bu Böyük Bayramı idrak edəcəyimiz bu günlərdə Qazax və Naxçıvanın tarixi torpaqlarının əsil sahibinə qaytarılması üçün məsələni sürəkli gündəmdə tutacağınıza inanmaq istəyirəm...