“Rusiyanın “Bayraktar”a qarşı çıxacaq silahı yoxdur” – KOVALENKO

Dünya

01.11.2021 - 15:03

Hərbi-siyasi ekspert: “İkinci Qarabağ müharibəsi Donbasdakı vəziyyətdən çox mühüm bir amillə fərqlənir”

Ukraynalı hərbi-siyasi ekspert Aleksandr Kovalenko AYNA-ya müsahibəsində ölkəsindəki vəziyyət, Ukraynanın Türkiyə pilotsuz uçuş aparatlarından (PUA) istifadəsi və digər məsələlərdən danışpıb. Beləliklə:

- Donbasda hərbi əməliyyatlar başlayandan bəri bir neçə gün əvvəl ilk dəfə Ukrayna ordusunun Türkiyənin “Bayraktar” PUA-sından istifadə etməsini necə şərh edərdiniz?

- Gec-tez Ukrayna ordusu işğalçı birləşmələrlə təmas xəttində hücum PUA-larından istifadə etməyə başlamalı idi. Bu gün işğal olunmuş ərazilərdən aramsız atəşə tutulmasının qarşısını almağın ən təsirli yolu budur.

- Türkiyə pilotsuz təyyarələri nə vaxt Ukrayna ordusunun xidmətinə verilib?

- “Bayraktar-TB2”-nin alınması üçün ilk müqavilə 2018-ci ildə Ukrayna ilə Türkiyə arasında imzalanıb, PUA və idarəetmə stansiyalarının ilk partiyası 2019-cu ildə Ukraynaya gəlib. Müqavilənin imzalanması və təhvil verildiyi andan PUA məlumatlarının istismarı və saxlanması, həmçinin USQ-nin daxili sınaqları üzrə kadr hazırlığına başlanılıb. “Bayraktar-TB2”-nin eksklüziv olaraq kəşfiyyat missiyaları üçün ilk istifadəsi 9 aprel 2021-ci ildə qeydə alınıb. O andan etibarən, onlar tez-tez cəbhə bölgəsində qeydə alınıb, lakin yalnız kəşfiyyat tapşırıqlarını yerinə yetiriblər.

- Onları əvvəllər istifadə edə bilərdinizmi?

- Məncə, bəli, amma texniki imkanlardan başqa burada siyasi sətiraltı məqamlar da var. Xüsusilə, Ukrayna həmişə Rusiya tərəfini atəşi dayandırmağa və “Minsk razılaşmaları”nın 1-ci bəndinə əməl etməyə çağırıb. Yaxşı, bu məqama riayət etmək məcburiyyəti indi təkcə yerdən deyil, həm də havadan əks tədbirlərlə həyata keçiriləcək.

- Ukrayna ordusunda nə qədər “Bayraktar” PUA-sı var və onlar Donbasdakı vəziyyəti kökündən dəyişməyə qadirdirmi?

- “Bayraktar-TB2” Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Hərbi Hava Qüvvələri və Ukrayna Hərbi Dəniz Qüvvələrinin istifadəsindədir. Bu gün onların ümumi sayı 10 ədəddən çoxdur. Belə bir miqdarda PUA-lar aktiv döyüş əməliyyatları zamanı ciddi üstünlük əldə edə bilməyəcək, lakin onlar yaxşı kəşfiyyat, müşahidə apara, həmçinin lazım gələrsə, müəyyən istiqamətlərdə həm qabaqlayıcı, həm də yatırıcı zərbələr endirə bilər.

- Rusiya ordusunun Bayraktar”a qarşı effektiv mübarizə silahı varmı?

- Əlbəttə silah var, amma onların effektivliyi hələ də müzakirə mövzusudur. Xüsusilə, söhbət kiçik və orta mənzilli elektron müharibə və hava hücumundan müdafiə sistemlərindən gedir. Bəlkə də ən səs-küylü müzakirə Suriyada PUA-larla mübarizədə özünü ən yaxşı şəkildə göstərməyən və Liviyada sadəcə fəlakətli olan “Bayraktar-TB2” və “ZRPK Pantsir-C1”-in imkanlarının nisbəti ətrafında oldu.

Amma qeyd edim ki, məhz “Bayraktar-TB2” tipli və məqsədli PUA-nın hücumu zamanı Rusiya bu tip və belə taktiki imkanlara malik uçuş silahına qarşı heç bir şeylə qarşı durmağa hazır deyildi. Buna görə də Rusiya Federasiyası hələ də bu cür təhlükələrə qarşı çıxmaq və PUA-larla mübarizə vasitələrini təkmilləşdirmək yolundadır. Ola bilsin ki, biz onun son inkişaflarının ilk sınaqlarını məhz Donbasda görəcəyik, çünki Moskva öz yeni silah növlərini sınaqdan keçirmək üçün həmişə işğal olunmuş ərazilərdən, xüsusən də Donbasdan istifadə edib. Ancaq bu gün Rusiyada PUA-ya qarşı 100% silah yoxdur və mövcud olanlar 100% təhlükəsizliyə zəmanət vermir.

- Sizcə, Ukrayna ordusunun təchizat səviyyəsi ona nə vaxt Krımı qaytarmağa imkan verəcək?

- Krım yarımadasının hərbi yolla qaytarılması hazırda real hesab edilmir. Və bu halda sual daha çox Ukrayna ordusunun texnikası ilə bağlı deyil, Rusiyanın Krım üçün qan tökməyə hazır olması ilə bağlıdır. Nəzərinizə çatdırım ki, Rusiya nüvə dövlətidir və Vladimir Putinin 2015-ci ildə Rusiya mətbuatına müsahibəsi zamanı dediyi sözlərə görə, 2014-cü ildə Krımın işğalı zamanı Kreml işğal planının iflasa uğradığı təqdirdə nüvə silahından istifadə etməyə hazır idi.

Bu gün Rusiya Krımı firavan iqtisadi zonaya və ya “turist Məkkəsi”nə çevirməyib, heç bir halda. Krım inkişafdan qalan şəhər və yoxsul əhalidir, lakin eyni zamanda Rusiya Federasiyasındakı hərbi texnika və canlı qüvvə ilə ən çox doldurulmuş hərbi bazadır. Onun azad edilməsi inanılmaz qan tökülməsinə çevriləcək və ola bilsin ki, yarımada Azov və Qara dənizlər arasında qalmış tam olaraq, torpaq parçasına çevriləcək. Bu, belə bir azadlığa görə ödəniləcək qiymət deyil.

- Belə olan halda, Ukrayna 44 günlük müharibə zamanı PUA-lardan istifadə etməklə yanaşı, Azərbaycanın qələbə təcrübəsindən başqa nədən istifadə edə bilərdi?

- Necə deyərlər, təkcə “Bayraktar-TB2” hər şeyi həll etmir. Sürətli sursatların ümumi istifadə sisteminə inteqrasiya da vacibdir. Düşmənin hava hücumundan müdafiəsini açmaq üçün mənəvi cəhətdən köhnəlmiş “An-2”-nin istifadəsi də çox orijinal oldu. Köhnəldiyi deyilirdi, amma faydasız deyildi. Mərkəzdən hadisələrin baş tutduğu yerə tamamilə lazımsız əlaqələri istisna edən qərar qəbul etmə zənciri qurmaq da vacib idi.

Amma bütün bu məqamların özünəməxsus xüsusiyyətləri olmalıdır, çünki Qarabağdakı azadlıq müharibəsi Donbasdakı vəziyyətdən bir mühüm amillə fərqlənir. Ermənistanın Rusiya ilə birbaşa quru sərhədi yoxdur və 2020-ci ilin payızında Rusiya üçün İrəvana qüvvə və vasitələri çatdırmaq olduqca çətin idi. Donbass və Rusiya bu sərhədə malikdir və onun vasitəsilə 24/7 rejimində təkcə texnika və sursatların deyil, həm də canlı qüvvənin tədarükü tamamilə maneəsiz həyata keçirilir.

Bundan əlavə, Donbassın işğal olunmuş hissəsi indi təkcə Rusiya Federasiyasının eşelonlaşdırılmış hava hücumundan müdafiəsinin günbəzi altında deyil, həm də Rusiya ərazisində yerləşən RF Silahlı Qüvvələrinin artilleriya bölmələrinin döyüş zonasında yerləşir. Və ona görə də Azərbaycan ordusunun Qarabağ təcrübəsinin Donbasda tətbiqi müzakirə edilərkən bu mühüm amil nəzərə alınmalıdır.

Müəllif: Əkbər Həsənov