Tengiz Pxaladze: “Dünyanın siyasi xəritəsini təsir dairələrinə bölmək istəyən Rusiya hamımızı uzunmüddətli qeyri-sabitliyə məhkum edir”
Yevgen Maqda: “NATO-ya üzv olmaq üçün müraciət edən dövlətlərin əlaqələndirilmiş informasiya siyasəti qurulmalıdır”
Kreml öz aqressiv xarici siyasətinin xeyrinə müxtəlif əks-təbliğat kanallarından fəal şəkildə istifadə edir. Və rüşvətdən də istifadə oluna bilər. Aşağıdakı misal belə düşüncələrə dəlalət edir.
Amerikalı diplomat, bu ölkənin Almaniyadakı keçmiş səfiri Riçard Bert bildirib ki, o, Şimali Atlantika Alyansının demokratiyanın yayılması bəhanəsi ilə genişlənməsini səhv hesab edir və həmçinin Rusiyanın onun təhlükəsizliyi üçün müəyyən təminatlara malik olması lazım olduğuna inanır. Bu barədə onun yanvarın 16-da dərc olunan “Corriere della Sera” qəzetinə müsahibəsində deyilir.
“NATO-nun Şərqə doğru genişlənməməsi ilə bağlı heç vaxt rəsmi söz verilməyib. Amma açığını deyim ki, “soyuq müharibə”dən sonrakı illərdə ittifaqı indiki miqyasda genişləndirmək niyyəti belə, yox idi. Sonra çoxları NATO-nun demokratiyanın yayılması layihəsi olduğuna və Alyansın sıralarına daxil olan dövlətlərin demokratikləşdiyinə inanmağa başladı. Amma bu, səhvdir”, - deyə 1991-ci ildə imzalanmış və qüvvəyə minmiş Strateji Silahların Azaldılması və Məhdudlaşdırılması Müqaviləsinin (START-1) hazırlanmasında SSRİ ilə məsləhətləşmələrdə ABŞ-ı təmsil edən, 74 yaşlı Bert söyləyib.
“EADaily” xəbər verir ki, hazırda geosiyasi məsələlər üzrə məsləhətçi olan diplomatın sözlərinə görə, ötən həftə Moskva və Vaşinqtondan olan emissarlar arasında Cenevrə, Brüssel və Vyanada keçirilən danışıqlar Rusiya diplomatiyası üçün uğurlu olub: “Bəzi qərblilər başa düşməyə başlayıblar ki, Ukrayna böhranının struktur problemi var. ABŞ-ın Kiyevi müdafiə etmək üçün hərbi qüvvələr göndərməyəcəyi aydındır. Və kompromis formulunu tapmaq mütləq lazımdır: Ukraynanın heç vaxt NATO-ya qoşulmayacağına söz vermədən, Kiyevin hazırda Alyansa qoşulmağa hazır olmadığını açıq şəkildə bildirin. Rusiya tərəfi bu ən vacib məsələ ilə bağlı təminat almalıdır”.
Xatırladaq ki, 2021-ci il dekabrın 17-də Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi ABŞ-la təhlükəsizlik təminatlarına dair sazişlərin, habelə Rusiya və NATO-ya üzv ölkələrin təhlükəsizliyinin təmin edilməsinə dair tədbirlər haqqında sazişlərin layihələrini dərc edib. Yanvarın 10-da Cenevrədə bu məsələlərlə bağlı Rusiya-Amerika məsləhətləşmələri, yanvarın 12-də Brüsseldə Rusiya-NATO Şurasının iclası, yanvarın 13-də Vyanada ATƏT-in Daimi Şurasının iclası keçirilib.
İtaliyanın “Corriere della Sera” nəşrini tanınmamış adlandırmaq olmaz və amerikalı diplomatın təcrübəsi də heyranedicidir. Maraqlıdır, Moskvanın belə alətlərdən istifadə etməsi NATO-nun genişlənməsi məsələsində Qərb auditoriyasının mövqeyinin dəyişməsinə uğurla təsir edə bilərmi? Yəni, başqa sözlə, Azərbaycanın Ukrayna və Gürcüstan kimi strateji tərəfdaşlarının maraqlarına təsir edə bilərmi?
Mövzunu AYNA-ya tanınmış əcnəbi ekspertlər şərh ediblər.
Gürcüstan Prezidentinin təhlükəsizlik məsələləri üzrə keçmiş müşaviri, siyasi analitik Tengiz Pxaladze:
“Bu halda söhbət istənilən rəyin dərc oluna biləcəyi demokratik ölkələrdən gedir, ona görə də Rusiya mətbuatının Qərb ekspertlərinin məhz onların xeyrinə olan bəyanatlarını yaymasına təəccüblənmirəm. Amma məsələnin mahiyyəti başqadır. Bunlar Rusiyanın qonşularına qarşı addımlardır. Bu addımlar onların dövlətçiliyi üçün ciddi təhlükə yaradır və NATO-nun bununla heç bir əlaqəsi yoxdur.
Gürcüstanda münaqişələr nə vaxt başlayıb? 90-cı illərin əvvəllərində. Gürcüstan NATO-ya üzvlük üçün 2002-ci ildə müraciət edib. Yəni bizim ərazimizdə münaqişələr ondan çox əvvəl başlayıb. Və Krım ilhaq olunanda Ukrayna ümumiyyətlə, bloklardan kənar dövlət statusuna malik idi. Deməli, NATO Rusiyanın qeyri-qanuni addımlarını bir növ legitimləşdirməsi üçün sadəcə mifik səbəbdir.
Düşünürəm ki, bu gün hamı başa düşür ki, Rusiya dünyanın siyasi xəritəsini təsir dairələrinə bölmək cəhdi ilə hamımızı uzunmüddətli qeyri-sabitliyə məhkum edir. Ona görə də Qərbin cavabı belə oldu ki, bu cür yanaşma yolverilməzdir və 21-ci əsrdə istənilən dövlətin öz müqəddəratını həll etmək hüququ var.
Təhdidlər yaratmaqdan danışarkən digər vacib məqam ondan ibarətdir ki, NATO Ukraynanı, Moldovanı, Gürcüstanı işğal etməyib, onların ərazilərini ilhaq etməyib. Bu təhdidlər Rusiyadan gəlir. Və onlar təkcə qonşu ölkələr üçün aktual deyil. Rusiyanın hibrid hücumlarını həyata keçirdiyi başqa dövlətlərin işlərinə qarışması ilə bağlı çoxlu nümunələr var. Ona görə də bütün bunlara mütləq son qoyulmalıdır. Və bu, o zaman başa çatacaq ki, bütün ölkələr Moskvanı cilovlamaq üçün vahid mövqe və strategiyaya malik olsun. Çünki dünyaya təhlükə məhz oradan gəlir”.
Ukraynalı politoloq, Dünya Siyasəti İnstitutunun direktoru Yevgen Maqda:
“Hesab edirəm ki, ABŞ-ın dekabrın sonunda Moskvanın təhlükəsizliklə bağlı irəli sürdüyü təşəbbüslərə kifayət qədər sərt cavab verməyə başlaması Rusiya üçün xoşagəlməz sürpriz oldu. Beləliklə, ruslar müxtəlif təsir agentləri amilindən fəal şəkildə istifadə etdilər.
Mən kiminsə birbaşa Rusiyaya işləməsindən şübhələnmək fikrindən uzağam, lakin Kreml üçün əlverişli kontekstdə müəyyən bəyanatlar səsləndirmək kifayət qədər realdır. Xüsusən də həmin şəxs Qərb siyasi quruluşunu təmsil edirsə. Və bu bəyanatlar daha sonra kifayət qədər aktiv şəkildə postsovet dövlətlərinə, açıq-aydın, ilk növbədə Ukraynaya tirajlanacaq ki, guya bu ölkənin NATO və Qərbdə heç kimə lazım olmadığını nümayiş etdirsinlər.
Bunun qarşısı alına bilərmi? Şübhəsiz ki, bəli - müvafiq atmosfer yaratmaq və Ukrayna ilə Gürcüstanı müttəfiqlik yolunda daha da təşviq etmək məqsədi daşıyan öz gündəmini və mesajlarını yaratmaqla. Bu, NATO-ya üzv olmaq üçün müraciət edən dövlətlərin əlaqələndirilmiş informasiya siyasətinin qurulmasını tələb edir. Təkcə öz aralarında deyil, həm də Alyansla razılaşmaqla. Çünki biz bu yaxınlarda, məsələn, Ukrayna məsələsində müşahidə etdik ki, Vaşinqton və Brüsselin mövqeyi rəsmi Kiyevin mövqeyindən qat-qat daha möhkəm və ardıcıl görünür”.