İdxal olunan malların gömrük dəyərinin qanunauyğunluğu ilə əlaqədar təcili tədbirlər görülməlidir
Ölkəmizə idxal 22,7% bahalaşdı və bu, daxili bazarda bahalaşmanın əsas səbəblərindən biridir. Bunu AYNA-ya iqtisadçı-ekspert Nemət Əliyev deyib.
Onun sözlərinə görə, idxal qiymətlərindəki artımdan qaynaqlanan əlavə xərclər, dövlət başçısının fərmanları ilə 1,4 milyard manat artaraq, əmək haqqı, pensiya və sosial müavinətlərin artırılması xərclərini aşıb: “Eyni zamanda, xarici bazarlarda bahalaşma ölkə daxilindəki qiymət artımının tək səbəbi deyil. Azərbaycana idxal olunan mallarda ciddi bir bahalaşma mütləq bu malların ölkəmizə gətirildiyi xarici ölkələrdə qiymət səviyyəsinin dəyişməsi ilə əlaqəli deyil. Bunun əsas səbəbi Dövlət Gömrük Komitəsinin fəaliyyətində axtarılmalıdır. Bu hal qonşu ölkələrdə idxalın dəyəri ilə müqayisəli məlumatlarla göstərilir”.
Müqayisə üçün Rusiya və Qazaxıstan da neft və qaz ölkələridir. Azərbaycan kimi qonşu dövlətlər də, əsasən qeyri-karbohidrogen mənşəli mallar idxal edir. Bununla birlikdə, Qazaxıstan idxalatı keçən il yalnız 4.1% bahalaşdı. Eyni zamanda, Rusiya Federal Gömrük Xidmətinin məlumatına görə, bu ölkənin ötən il idxal etdiyi malların orta qiyməti nəinki artmayıb, eyni zamanda, təxminən 3% ucuzlaşıb.
“Belarus nümunəsi, gömrüklərimizin idxal olunan malların qiymətinə təsiri baxımından da göstəricidir. Bu ölkədə idxal olunan malların orta qiyməti keçən il 8.7% azalıb. İqtisadi potensial baxımından Azərbaycandan xeyli zəif olan Ermənistanda idxalın orta qiyməti yalnız 0.3% bahalaşıb. Qonşu Gürcüstanda bu rəqəm cəmi 6% artıb. Azərbaycanda idxal olunan mallar isə 22,7% bahalaşıb”, - Əliyev bildirib.
Ekspert qeyd edib ki, bu müqayisəli məlumatlar Azərbaycanda idxalın qiymətində kəskin artımın Dövlət Gömrük Komitəsindən qaynaqlandığı qənaətinə gəlmək üçün kifayətdir: “Çünki alış coğrafiyası bizimlə oxşar olan ölkələrlə alış qiymətləri arasında belə bir fərqin olması qeyri-mümkündür”.
Bu baxımdan iqtisadçı hesab edir ki, DGK-da nələrin baş verdiyini anlamaq lazımdır: “Bunun üçün hökumətdəki iqtisadçılar və hüquqşünaslar əvvəlcə baş verənlərin səbəbini müəyyənləşdirməlidirlər. Çünki məhz bu sirlər təkcə idxal biznesi deyil, həm də yerli istehsal və ölkədəki sosial vəziyyəti ağırlaşdırır. Həqiqətən də daxili bazarda qiymətlərin yüksək olmasının əsas səbəblərindən biri idxal qiymətlərinin artmasıdır”.
“Ötən il idxal həcminin 10,73 milyard dollar olduğunu nəzərə alsaq, bu məbləğin 2 milyard dollarının qiymət artımı ilə əlaqəli olduğu ortaya çıxır: 10.73-10.73: (100+22.7)/100=2,0. Bununla yanaşı, qiymət artımları səbəbindən idxal olunan malların alınma xərclərinin 3,4 milyard manat artdığını nəzərə alsaq, vətəndaşların gəlirləri daha yavaş sürətlə artır. Maliyyə Nazirliyindən verilən məlumata görə, ötən il əmək, pensiya və sosial ödənişlərin artırılması üçün dövlət büdcəsindən 2,040 milyard manat ayrılıb”, - həmsöhbətimiz vurğulayıb.
“Gəlirin 2 milyard manat və xərclərin 3,4 milyard manat artması kontekstində yaşayış səviyyəsinin yaxşılaşdırılmasından danışmaq olarmı?” sualına gəldikdə, Əliyev belə cavab verib: “Axı, dövlətin sosial müdafiə tədbirlərinin effektivliyini azaldan gömrükdə idxal qiymətlərindəki kəskin artımın olduğu açıqdır. Buna yerli malların bahalaşmasının təsirini də əlavə etsək, ölkəmizdəki yaşayış səviyyəsinin dinamikasının tam mənzərəsini təsəvvür edə bilərik. Bu səbəbdən idxal olunan malların gömrük dəyərinin qanunauyğunluğu ilə əlaqədar təcili tədbirlər görülməlidir”.
P.S. Məsələ ilə bağlı Dövlət Gömrük Komitəsinə etdiyimiz müraciətlər nəticəsiz qaldı.