İcra hakimiyyətləri keçmiş məhkumların cəmiyyətə uyğunlaşması barədə qanundan xəbərsizdir
Bütün ölkə koronavirusun yayılması ilə mübarizə apararkən, Azərbaycanda atılan bəzi addımlar qəribə düşüncələrə səbəb olur: ya bu hərəkətlərin müəllifləri səriştəsizdir, ya da ümidsizlik onları buna məcbur edir. Söhbət keçən həftə məhkumların sərbəst buraxılmasından gedir.
Xatırladaq ki, 26 mart 2020-ci ildə Azərbaycan Ədliyyə Nazirliyi koronavirus infeksiyasının qarşısının alınması tədbirləri çərçivəsində, 200 məhkumun sərbəst buraxıldığını açıqladı. Nazirliyin mətbuat xidmətindən verilən məlumata görə, buraxılan bütün məhkumlar cəzalarının üçdə ikisini və ya dörddə üçünü çəkiblər.
Bu addımın həbsxanalarda və koloniyalarda koronavirusun yayılmasına qarşı aparılan mübarizədən qaynaqlandığı aydındır. Ancaq məhkumların yalnız sərbəst buraxılması ilə problem həll olunmur, əksinə, daha da ağırlaşa bilər.
Yaşlı nəsil yaxşı xatırlayır ki, SSRİ dövründə dövlət keçmiş məhbusların sosial həyata uyğunlaşmaları üçün xeyli vəsait ayırmışdı. Məhkumlar sərbəst buraxıldıqdan sonra müvəqqəti olaraq pulsuz mənzillərə yerləşdirilirdilər.
O zaman keçmiş məhkumlar işlə təmin olunmaq problemi də yaşamırdılar. Hər istehsal müəssisəsində keçmiş məhkumların işlə təmin olunması üçün kvota var idi. İşə başladıqdan sonra pulsuz mənzillərdən yataqxanalara köçürülürdülər, orada mənzillərin qeydiyyatına alınırdılar. Lakin SSRİ dağılandan sonra bu sistem də aradan qalxdı.
Bu gün sərbəst buraxıldıqdan sonra bir çox keçmiş məhbuslar şəhərdəki səfil həyat tərzi sürənlərin siyahısını genişləndirə bilər. Hüquq müdafiəçisi Novella Cəfəroğlu da AYNA-ya açıqlamasında bu məsələnin ciddiliyinə diqqət çəkib.
“Koronavirusun yayılması ilə əlaqədar məhbusların sərbəst buraxılması təqdirəlayiqdir. Amma bir çox məhkumun öz mənzilinin olmamasını nəzərə almalısınız. Bəzilərinə qohumları tərəfindən sığınacaq verilsə, bu, yaxşıdır. Yaxşı, qohumları olmayanlar haqqında nə deyək? Küçədə yaşasalar, onlar koronavirusa yoluxa və onun daşıyıcısına çevrilə bilərlər”, - həmsöhbətimiz deyib.
Ədliyyə Nazirliyi Penitensiar Xidmətinin mətbuat xidmətinin rəhbəri Mehman Sadıqov AYNA-ya bildirib ki, ölkədə keçmiş məhkumların cəmiyyətə adaptasiyası ilə bağlı xüsusi qanun var: “Bu qanuna uyğun olaraq, icra hakimiyyəti orqanları keçmiş məhkumların sosial uyğunlaşmasında iştirak edir”.
Bəs, yerli icra hakimiyyəti orqanları bu qanuna necə əməl edir? Suala bir neçə rayon üzrə AYNA tutmağa çalışdıq.
Tovuz Rayon İcra Hakimiyyəti başçısının müavini Təranə Bayramovanın sözlərinə görə, onlar keçmiş məhkumların sosial adaptasiyası üçün heç bir proqram həyata keçirmirlər.
Lənkəran Şəhər İcra Hakimiyyətinin baş məsləhətçisi Afət Əkbərova da keçmiş məhkumların sosial uyğunlaşması üçün hər hansı bir tədbir görülmədiyini dedi.
Quba Rayon İcra Hakimiyyətinin mətbuat xidmətinin rəhbəri Tariyel İbrahimov bildirdi ki, keçmiş məhbusların sosial uyğunlaşması barədə heç bir məlumata malik deyil: "Əgər belə bir proqram həqiqətən mövcud olsaydı, mən mütləq bu barədə məlumat verərdim".
Kiçik bir araşdırma göstərdi ki, Azərbaycan qanunları Avropa standartlarına cavab verir, lakin həyata keçirilməsində boşluqlar var. Bəlkə də yuxarıda qeyd olunan qanun, paytaxtda icra olunur, amma bölgələrdə keçmiş məhkumların cəmiyyətə uyğunlaşması barədə qanundan, ümumiyyətlə xəbərsizdirlər.
İndi Azərbaycan hökuməti koronavirusun yayılmasının qarşısını almaq üçün fövqəladə rejimdə işləyir, lakin keçmiş məhbusların problemi kənarda qalmamalıdır. Axı, başlarının üstündə bir damı olmayan və işsiz qalan keçmiş məhkumlar polisin cinayət statistikasını uzatmaqla yanaşı, həm də koronavirus daşıyıcısı ola bilərlər. Hökumət məhkumları azadlığa buraxmazdan əvvəl bu amili unutmamalıdır.