Təşəbbüs İpək Yolu ölkələrinin vətəndaşları üçün əlverişli ola bilər, amma…
Bir Şengen vizasını alaraq, digər ölkələrdən olan insanlar asanlıqla Şengen müqaviləsini imzalayan bir dövlətdən digərinə keçə bilərlər. Bu, səyahət edənlərin həyatını asanlaşdırır, çünki hər ölkəni ziyarət etmək üçün ayrıca viza almaları lazım deyil.
Yaxın gələcəkdə analoji viza Asiya ölkələrində də ortaya çıxa bilər. Layihədə İpək Yolu ölkələrinin iştirak edəcəyi planlaşdırılır. “Asiya Şengeni”nin, yəni “Silk Road Visa” (İpək Yolu Vizası) yaradılması ideyası 2018-ci ilin iyun ayında Qazaxıstanda elan edildi. Ancaq 2019-cu ildə Qazaxıstan Xarici İşlər Nazirliyi məsələnin daha dərindən araşdırma tələb etdiyini bildirdi, çünki müstəqil inkişaf illərində bütün dövlətlər öz giriş nəzarət sistemlərini təyin etdi və inkişaf etdirdi.
İpək Yolu Vizasının tətbiqi üzrə işlərin bu ilin sonunadək başa çatdırılması planlaşdırılır və ilkin mərhələdə Qazaxıstan və Özbəkistan daxil ediləcək. Vətəndaşları belə bir viza üçün müraciət edə biləcək ölkələrin vahid siyahısı artıq razılaşdırılıb və viza verilməsi üçün vahid elektron sistemin tətbiqi barədə danışıqlar aparılır.
Digər bir neçə İpək Yolu ölkəsi də layihəyə maraq göstərir. Özbəkistan mətbuatının verdiyi məlumata görə, bu ölkənin turizm və idman naziri Əziz Abduhakimov layihəyə Qırğızıstanın maraq göstərdiyini deyib.
Azərbaycanla bağlı da bəzi irəliləyişlər var. Tacikistan, Monqolustan və Cənubi Qafqaz ölkələri layihəyə qoşula bilər. Danışıqlar davam edir.
Hər şeydən əvvəl, layihə bir viza ilə bir neçə ölkəyə səfər etmək imkanı verərək, turistləri cəlb etməlidir. Ancaq gələcəkdə prosedurun biznes və ticarət vizalarına tətbiq olunma ehtimalı var, ancaq əvvəlcə müsbət və mənfi cəhətləri hesablamaq lazımdır.
Avrasiya Miqrasiya Təşəbbüsləri Platformasının qurucusu, Azərbaycan Dövlət Miqrasiya Xidməti yanında İctimai Şuranın sədri Azər Allahverənovun AYNA-ya şərhində Azərbaycanın bu layihəyə qoşulma ehtimalını dəyərləndirib və bu cür təkliflərin mövcud olma hüququna sahib olduğunu bildirib: “İpək Yolunun tarixi marşrutunu götürsək, o zaman müəyyən bir viza əlaqəsi olduğu ölkələri əhatə edir. Məsələn, Azərbaycanı və Çini götürək. Ancaq MDB-də yerləşən ölkələr bir-biri ilə viza əlaqəsinə sahib deyil, bəzi hallar istisna olmaqla, məsələn, Azərbaycan və Türkmənistan”.
“Belə viza həm digər ölkələrin vətəndaşları, həm də İpək Yolu ölkələrinin vətəndaşları üçün əlverişli ola bilər. Turist axınlarını tənzimləmək üçün yaxşı bir vasitə ola bilər. Nəticədə vizanın aşağı xərcləri, viza almaq üçün daha asan prosedurlar, yəni motivasiyaya ehtiyacları kimi üstünlükləri özləri üçün görsələr, daha çox turist bundan yararlana bilər”, - deyə ekspert vurğulayıb.
Ancaq Allahverənovun qənaətincə, bütün bunlar milli qanunvericilik və qaydalarda öz əksini tapmalıdır: “Bizim miqrasiya qanunvericiliyimizdə olduğu kimi digər ölkələrin miqrasiya qanunvericiliyində də dəyişiklik edilməsi lazım olacaq. Amma düşünmək lazım olan bir şey daha var. Şengen Sazişinin ölkələri maliyyə axınları daxil olmaqla, vahid bir idarəetmə mərkəzinə sahib vahid bir məkandır. İpək Yolu ölkələrində belə bir şey yoxdur. Məsələn, bir əcnəbi İpək Yolu Vizasını alırsa, əlbəttə ki, coğrafi cəhətdən daha yaxın və ya viza almaq prosedurunun ən sadə olduğu bir səyahətə başlamaq qərarına gəldiyi ölkəyə üz tutacaq”.
Müsahibimiz hesab edir ki, bu, bəzi ölkələrin viza verilməsindən digərlərindən daha çox maddi mənfəət əldə edə biləcəyinə gətirib çıxaracaq: “Və bu da çətinliklərə, narazılığa səbəb ola bilər. Yəni nəzəri cəhətdən hər şey aydın və olduqca sadə görünür, amma praktikada bir layihə həyata keçirərkən problemlərlə qarşılaşa bilərsiniz. Üst quruluş üzərində işləyərkən bunun bazisində də çalışmaq lazımdır. Bütün tərəflər əvvəlcə ortaq məxrəcə gəlməlidir”.
Azərbaycan Turizm Agentlikləri Assosiasiyası İdarə Heyətinin sədri Rüfət Hacıyev AYNA-ya açıqlamasında deyib ki, viza almağın asanlaşdırılmasına yönəlmiş bütün prosedurlar turizm axınının artmasına səbəb olur: “Bu cür təkliflər çoxdan verilib, ancaq Azərbaycan onsuz da viza almağı əlverişli vəziyyətə gətirib”.
“Bu gün elektron viza almaq çətin deyil. Bir neçə il əvvəl İpək Yolu Vizası kimi bir layihə aktual ola bilərdi. İndi o, bir az gecikib. Bu gün turistləri cəlb etmək üçün bir çox ölkə giriş prosedurlarını mümkün qədər asanlaşdırmağa çalışır və gəlişdən sonra hava limanında viza verilir. Ödənişli və ya pulsuz ola bilər. Getdikcə daha çox dövlət vizaları ləğv edir və düşünürəm ki, bu proses davam edəcək”, - deyə həmsöhbətimiz qeyd edib.