Fuad Ağayev: “Bu arzuolunmaz cəhdlərin qarşısı tezliklə alınmalıdır”
Gela Vasadze: “Qətiyyən inandırıcı deyil ki, həmsədrlər sırf humanitar məsələlərlə məşğul olacaqlar”
Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov ATƏT-in Minsk Qrupunun Qarabağ üzrə gələcək fəaliyyətindən danışıb. Deyib ki, həmsədrlərin Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin nizamlanması üzrə fəaliyyəti humanitar məsələlərin həllinə yönələcək.
Nazir bildirib ki, ATƏT-in Minsk Qrupunun həmsədrlərinin vasitəçiliyi ilə Ermənistan və Azərbaycanın xarici işlər nazirləri Ararat Mirzoyan və Ceyhun Bayramovun bu yaxınlarda keçirilən görüşündə Rusiyanın Dağlıq Qarabağdakı sülhməramlı missiyasının işində irəliləyiş olduğu qeyd olunub. Xüsusilə, bir sıra humanitar problemlərin həllinə diqqət yetirilib, həmçinin görüləsi çox işlərin bir sıra sahələr müəyyən edilib.
“Bu mənada həmsədrlərin fəaliyyəti tezliklə humanitar məsələlərin həllinə, regionun erməni və azərbaycanlı icmalarının öz aralarında etimad mühitinin yaradılmasına, gündəlik məsələlərin konstruktiv kompromislər ruhunda həllinə şərait yaradılmasına yönələcək", - deyə Lavrov vurğulayıb.
Deməli, humanitar məsələlər və etimad mühitinin yaradılması - bu, ATƏT-in Minsk Qrupunun Kreml tərəfindən müəyyən edilmiş yeni vəzifələr dairəsidir. Bu, həmsədrlərin yenidən Azərbaycanın ermənilərin yaşadığı hissəsinin statusunu müəyyən etməyə başlamasından daha yaxşıdır. İndi onlar bu funksiyadan məhrumdurlar və bu, Azərbaycan hakimiyyətinin maraqlarına uyğundur.
Amma Lavrovun sözləri “yaxın gələcəkdə” kimi səsləndi – bu, o demək deyilmi ki, bir müddət sonra Moskva qərar verəcək ki, indi Minsk Qrupunun və onun keçmiş səlahiyyətlərinin qaytarılması məqamı çatıb? Digər vasitəçi ölkələr - ABŞ və Fransa bununla razılaşarsa, Azərbaycan Dağlıq Qarabağın gələcək statusu mövzusunu müzakirə etməkdən imtina edə biləcəkmi? Suallar xoşagəlməzdir, amma biz də başımızı quma soxmamalıyıq, halbuki sabah reallığa çevrilərsə, bütün bunlarla necə məşğul olacağımızı düşünməyə vaxt var.
AYNA mövzunu tanınmış ekspertlərlə müzakirə edib.
Hüquqşünas, ictimai xadim, siyasi şərhçi Fuad Ağayev:
“Gec-tez ATƏT-in Minsk Qrupu status mövzusuna qayıdacaq. Deməli, Azərbaycan diqqətini Üçtərəfli Bəyannamənin, daha doğrusu, ondan irəli gələn öhdəliklərin icrasına yönəltməlidir. Xüsusən də Ermənistanın müdafiə nazirinin Üçtərəfli Bəyannamənin imzalanmasından düz bir il sonar, rəsmi Bakı ilə razılaşdırılmadan Dağlıq Qarabağa nümayişkaranə səfər etməsi çox şeydən xəbər verir.
Üstəlik, Ermənistan rəsmiləri və “Telegram” kanalları açıq şəkildə bəyan edirlər ki, “Artsax silahlı qüvvələri” inkişaf edir. Yəni, son bir ildə onlar sanki özlərinə gəlməyə başlayıblar və “Rusiya sülhməramlıları” adlandırılan qüvvələrlə koordinasiyalı fəaliyyət göstərirlər. Bu cür meyllər mümkün qədər tez dayandırılmalıdır.
Gorus-Qafan yolunda Azərbaycan gömrük və sərhəd postlarının yaradılması yaxşı haldır, lakin bu, açıq-aydın kifayət deyil. Laçın dəhlizinə Ermənistandan birbaşa girişə Azərbaycanın sərhəd, gömrük və digər dövlət nəzarətinin yaradılması lazımdır. Əsas məsələ budur. Söhbət Azərbaycanın indiyə qədər nəzarətdə olmayan hissəsinin qanunvericilik və digər aspektlərdə ölkəmizin həyatına inteqrasiyasından gedir. Bütün bu məsələlər istər qanunvericilik, istərsə də dövlət başçısının fərmanları ilə Azərbaycan Respublikasının müvafiq orqanları tərəfindən normativ-hüquqi qaydada həll edilməlidir”.
Gürcüstan Strateji Təhlil Mərkəzinin (GSAC) aparıcı eksperti Gela Vasadze:
“Mən qeyd-şərtsiz inanmazdım ki, ATƏT-in Minsk Qrupu sırf humanitar məsələlərlə məşğul olacaq. İstənilən formatda olan məsələlərin spektri formatda iştirakçılar tərəfindən qəbul edilən və imzalanan rəhbər sənədlərlə nəzərdən keçirilir. Bildiyiniz kimi, ATƏT-in Minsk Qrupunun formatı ilə bağlı yeni qərarlar qəbul edilməyib. Ancaq indiki mərhələdə həqiqətən humanitar məsələlər kifayət qədər aktual mövzudur.
Amma bir şeyi də unutmayaq - belə münaqişələrdə istənilən humanitar məsələlər siyasətlə çox sıx bağlıdır. Daha doğrusu, bu, siyasətdir.
Statusa gəlincə, bu məsələ Azərbaycanın ATƏT-in Minsk Qrupunun işində iştirakı və ya iştirak etməməsi ilə həll olunmur. Birincisi, Bakı artıq status məsələlərinin müzakirə olunmayacağını bəyan edib. Qərar olduqca birmənalıdır və onun geri qaytarılacağı ehtimalı azdır. İkincisi, mənə maraqlıdır: danışıqlar masasında nə var? Moskva, Paris və ya Vaşinqton hansı variantları təklif edir?
Düzünü desəm, onlardan hələlik konkret təkliflər görünməyib. Deməli, müzakirə predmeti kimi status kifayət qədər qeyri-müəyyəndir.
Amma Rusiya hərbçilərinin nəzarətində olan ərazidə yaşayan sakinlərin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi məsələsi çox konkretdir və Moskva bu məsələdən ATƏT-in Minsk Qrupu formatında mandatın uzadılmasının lehinə arqument kimi yaxşı istifadə edə bilər. Yeri gəlmişkən, bu, həm də humanitar məsələdir”.