Ekspertlərin sözlərinə görə, indiyədək dövlət büdcəsi təsdiqlənməli idi
Cari il artıq başa çatır, amma qarşıdan gələn maliyyə ilinin dövlət və icmal büdcələri hələ hazır deyil. Bu sənədələr hələ heç Milli Məclisin müzakirəsinə belə, çıxarılmayıb.
Mövcud qanunvericiliyə görə - “Büdcə sistemi haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 13-cü maddəsi və Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 109.2-ci maddəsinə uyğun olaraq, növbəti maliyyə ili üçün dövlət büdcəsi haqqında qanun layihəsi, digər müvafiq sənədlərlə birlikdə oktyabrın 15-dən gec olmayaraq baxılması və təsdiq edilməsi üçün Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə təqdim edilməlidir.
Vəziyyəti AYNA-ya şərh edən iqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərlinin sözlərinə görə, əsas maliyyə sənədi hələ hazır deyil və ölkənin qanunverici orqanına baxılması üçün təqdim edilməyib: “Büdcənin ilkin maliyyə parametrləri belə, məlum deyil və dekabrın 20-də Parlamentin büdcəni təsdiqləməsi lazım olan qanunvericilikdə göstərilən müddət başa çatır. Büdcənin hazırlanması qanunla müəyyən edilmiş müddətlərə cavab vermirsə, dövlət başçısının yanvar və sonrakı aylar üçün müvəqqəti büdcələrin təsdiq edilməsi üçün fövqəladə səlahiyyətləri qüvvəyə minəcək”.
Büdcə layihəsi oktyabrın 15-dək Parlamentə təqdim edilməli və dekabrın 20-dək qanunverici orqan tərəfindən təsdiqlənməlidir. AYNA-nın digər həmsöhbəti, iqtisadçı Rövşən Ağayev də belə deyib: “Müddətlər pozulub və ölkə yeni ilə təsdiqlənmiş dövlət büdcəsi olmadan daxil ola bilər. Bu, olduqca realdır, çünki iki gün ərzində ölkənin əsas maliyyə sənədinin təsdiqlənməsi üçün “Büdcə sistemi haqqında” qanunda nəzərdə tutulmuş müddət başa çatır”.
“Ancaq yuxarıda göstərilən qanun dövləti bu vəziyyətdən sığortalayır və növbəti büdcə ili üçün dövlət büdcəsi layihəsi vaxtında təsdiqlənməzsə, müvafiq icra hakimiyyəti orqanı (bu halda, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti) maliyyələşdirmə üçün müvəqqəti qaydalar müəyyənləşdirir. Qanun təsdiqlənənə qədər hesablama əvvəlki il üçün icra edilmiş dövlət büdcəsinin hər ayı üçün ilin on ikidə bir hissə dərəcəsi ilə aparılır. Eyni zamanda, büdcənin qorunan maddələri çərçivəsində maliyyələşdirmə tam şəkildə təmin edilir”, - deyə Ağayev bildirib.
Mütəxəssisin sözlərinə görə, “Büdcə sistemi haqqında” qanunun yuxarıda göstərilən müddəalarına əsasən, nəzəri və hüquqi baxımdan ölkə büdcə təsdiq edilmədən növbəti ilə girə bilər.
Bu vəziyyətin səbəblərindən bəhs edən maliyyə naziri Samir Şərifov daha əvvəl jurnalistlərə açıqlamasında, gələn ilin büdcə paketində Azərbaycan Ordusunun, Sərhəd Qoşunlarının və azad edilmiş ərazilərdəki digər idarələrin fəaliyyətinə maliyyə dəstəyi xərcləri ilə bağlı dəyişikliklərin ediləcəyini söyləmişdi. İqtisadçı ekspertlər bu səbəbin aktual olduğuna inanırlar, amma bu da, ümumiyyətlə mümkün devalvasiya ehtimalını azaltmır.
Beynəlxalq analitiklərin fikrincə, önümüzdəki ildə, yaxşı halda neftin bir bareli üçün orta qiymət 45 dollar, pis halda 35 dollar ola bilər. Ümumiyyətlə, orta perspektiv müddətdə “qara qızıl”ın qiymətlərində ciddi bir artım gözlənilmir. Və qiymətlər aşağı səviyyədə qalsa, manatın devalvasiyası qaçılmaz olacaq.
Natiq Cəfərli bu məsələyə belə şərh verir: “Ölkədə karantin rejimi uzadılmasaydı, hakimiyyət orqanları manatı çoxdan ucuzlaşdırardı. Mövcud maliyyə vəziyyətində, milli valyutanın düşməməsi üçün variant seçimi çox azdır. Və bu, büdcənin təxirə salınmasının səbəblərindən biridir, çünki manatın devalvasiyası dövlət gəlirləri və xərcləri proqnozlarına təsir göstərən əsas amil ola bilər. Səlahiyyətli şəxslər əvvəlcə yanvar üçün müvəqqəti büdcə qəbul edəcək və situasiyaya uyğun davranacaqlar. Manatın maya dəyərində 20% azalma olacağını gözləyirəm”.