“Milyonlarla dollar dəyəri olan daşınmaz əmlak alan məmurlar bunun hesabatını vermirlərsə, sadə insanlar əllərindəki vəsaitin hesabatını niyə verməlidirlər?”
Yerli mətbuatda yayılan məlumatlara görə, bankların xarici valyuta alarkən istifadə etdiyi sensasion 20 min manat limiti daşınmaz əmlak sektoruna da gəlib çatıb. İndi yerli notariuslar vətəndaşlar ev, mənzil və ya torpaq sahəsi almaq istəyərkən, qeyd olunan məbləğdən artıq məbləğə ciddi diqqət yetirir.
Təcrübə göstərdiyi kimi, pul limitlərinin uzun tarixinə sonsuz təəccüblənmək olar. Bu dəfə müxtəlif hüquqi aktları və sənədləri tərtib etmək səlahiyyətinə malik olan dövlət məmurları daşınmaz əmlak alanlardan 20 min manatdan artıq məbləğin mənşəyinə dair sənədli sübutlar tələb edirlər. Təbii ki, yerli notariuslardan əldə etdiyimiz bəzi məlumatlara görə, ilin əvvəlindən müəyyən qərar qüvvədədir ki, ona görə bəyannaməsiz daşınmaz əmlakla bağlı əməliyyatların aparılması mümkün deyil.
Daşınmaz əmlak ekspertlərinin əsaslandırmalarına görə, bu halda hər hansı bəyannamədən söhbət gedə bilməz. Məlumdur ki, ölkədə hələ 2005-ci ildə qəbul edilmiş, lakin icra olunmamış məmurların gəlirlərinin bəyan edilməsi haqqında qanun var. Ona görə də sadə vətəndaşlara heç bir sual ola bilməz.
Daşınmaz əmlak eksperti Elnur Fərzəliyev AYNA-ya şərhində deyib ki, hazırda sosial şəbəkələrdə birmənalı olmayan xəbərlər geniş yayılır, lakin notariuslar alıcılara pullarının haradan gəldiyini yalnız şifahi izah eşitməklə məhdudlaşır: “Əgər bank krediti ilə mənzil götürsəniz, bankın ipoteka məhsulundan istifadə etmək qərarına gəlsəniz və ya pul bankdan notariusun hesabına köçürülsə, o zaman heç bir sual yaranmır, sizdən bu vəsaitlərin mənbəyi soruşulmur. Pulun haradan gəldiyi notariusları yalnız nağd şəkildə daşınmaz əmlak almağa gələndə maraqlandırır”.
Mütəxəssis hesab edir ki, vətəndaşlardan pulun mənşəyi ilə bağlı hər hansı (hətta şifahi) izahat tələbi nəinki qanunsuz, həm də mənasızdır.
İqtisadçı ekspert Akif Nəsirli AYNA-ya açıqlamasında söyləyib ki, ölkədə gəlir bəyannaməsi ilə bağlı qanun tətbiq edilməyib: “Əhalinin, hətta dövlət məmurlarının gəlirlərini bəyan etməsinin hüquqi təcrübəsi yoxdursa, o zaman ev alanlardan nə tələb edilə bilər? Bundan əlavə, bizim məmurlar da, yeri gəlmişkən, Azərbaycan vətəndaşlarıdır və onlar ölkədə və xaricdə milyonlarla dəyəri olan daşınmaz əmlak alırlar. Əgər onlardan bəyannamə təqdim etmələri tələb olunmasa, o zaman sadə insanlar daşınmaz əmlakı pulu haradan aldıqlarını izah etmədən ala bilərlər”.
Öz növbəsində bank hüquqşünası və maliyyəçi Əkrəm Həsənov yerli mətbuata bildirib ki, sensasion qərar heç bir halda təzə xəbər deyil: “Bu, “Cinayət yolu ilə əldə edilmiş əmlakın leqallaşdırılmasına və terrorçuluğun maliyyələşdirilməsinə qarşı mübarizə haqqında” qanunda əksini tapıb. İndiyə qədər qanun faktiki olaraq fəaliyyətsiz olub. İndi hökumət bu cür addımlarla göstərməyə çalışır ki, Maliyyə Monitorinqi Xidməti bizdə də işləyir və çirkli pulların yuyulmasına qarşı mübarizə aparılır”.
“Axı beynəlxalq təşkilatlar bunu tələb edir. Buna görə də rəsmi hesabata ehtiyac var. Əslində bundan heç nə dəyişməyəcək. Vətəndaşlar pulun və daşınmaz əmlakın mənbəyini soruşduqda nə istəsələr, deyə bilər. Məsələn, qohumunun illər əvvəl etdiyi hədiyyə olduğunu deyə bilərlər”, - deyə ekspert vurğulayıb.
O xatırladıb ki, gəlir bəyannaməsi haqqında qanun hələ 2005-ci ildə qəbul edilib. O vaxtdan demək olar ki, 19 il keçib və hökumət hələ də bəyannamənin forması ilə bağlı qərar verə bilməyib, ona görə də qanun fəaliyyətsizdir.
Azərbaycan Rieltorlar Assosiasiyasının icraçı direktoru Elnur Azadov hesab edir ki, bütün bunlar son nəticədə alıcıların yeni tikililərə marağını artıra bilər: “Düşünürəm ki, narahatlığa əsas yoxdur. Zaman keçdikcə hər şey aydınlaşacaq və öz yerinə düşəcək. Lakin vəziyyət çoxmənzilli bina seqmentində tələbatın artmasına səbəb ola bilər, burada sənədlər, pul köçürmələri və s. üçün bütün zəruri tələblər ciddi yerinə yetirilir”.