Rusiyalı analitik: “Şübhə yoxdur ki, bu il tammiqyaslı bir sülh müqaviləsinə imza atılacaq”
Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan Rusiya Prezidenti Vladimir Putinlə oktyabrın 12-si axşam Moskvada baş tutan görüşünü "çox məhsuldar" adlandırıb. “Görüş çox məhsuldar keçdi. Həm ikitərəfli gündəliyi, həm də bölgədəki vəziyyəti müzakirə etdik. Əldə olunan razılaşmaları həyata keçirmək üçün təmasları davam etdirəcəyik”, - deyə Paşinyan gecə “Twitter” səhifəsində yazıb.
Daha əvvəl tərəflər görüşdə 10 noyabr 2020 və 11 yanvar 2021-ci il tarixli üçtərəfli bəyanatların həyata keçirilməsi, bölgədə sabitliyin gücləndirilməsi və iqtisadi əlaqələrin bərpası üçün atılacaq addımların müzakirə edildiyini bildirmişdilər. Kreml görüşün nəticələri ilə bağlı heç bir açıqlama verməyib.
Bu arada, Paşinyanla eyni vaxtda Ermənistanın müdafiə naziri də Moskvada idi və o, Rusiya hərbi qurumunun rəisi ilə bölgədəki və Ermənistan-Azərbaycan sərhədindəki vəziyyəti müzakirə edib.
Bir neçə gün əvvəl Moskvaya səfəri zamanı bu mövzular Ermənistan parlamentinin spikeri Alen Simonyan tərəfindən də müzakirə edilmişdi.
Qeyd edək ki, Paşinyanın Moskvaya səfərindən əvvəl erməni mətbuatı Putinin Ermənistan, Azərbaycan və Rusiya liderlərinin üçtərəfli görüşünün təşəbbüskarı olduğunu yazmışdı. Görüş zamanı Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərinin normallaşdırılması ilə bağlı müəyyən çərçivə sazişi imzalana bilər. Bu, qarşıdakı MDB sammiti çərçivəsində baş verə bilər.
Bu cür gözləntilərin doğruluğunun dolayı təsdiqi, sosial şəbəkələrdə Azərbaycanın Qarabağın erməni əhalisinin Azərbaycan cəmiyyətinə inteqrasiyası üçün dövlət proqramı hazırladığı barədə yayılan xəbərlər idi.
Öz növbəsində Milli Məclisin Xankəndidən olan deputatı Tural Gəncəliyev bir neçə “tvit” atdı ki, erməni millətindən olan Azərbaycan vətəndaşları nə qədər tez cəmiyyətə inteqrasiya etsələr, bir o qədər yaxşıdır: “Bunun üçün dil kursları təşkil edilir və sülhü gücləndirmək və Azərbaycan vətəndaşlığından istifadə etmək fikrində olan erməni əsilli vətəndaşlarımızla səylərimizi birləşdirməliyik”.
Putinin Paşinyanla görüşdən sonra Əliyevlə təkbətək danışmaq istəməsi ehtimalı nə qədərdir? İndi konkret olaraq nə gündəmdədir?
Bəs Qarabağ ermənilərinin Azərbaycan cəmiyyətinə inteqrasiyası üçün hazırlanmış dövlət proqramı ilə bağlı mesaj nə deməkdir? Bəlkə də bu yolla rəsmi Bakı həyat əlamətlərini getdikcə daha inamlı şəkildə göstərməyə başlayan ATƏT-in Minsk Qrupu çərçivəsində Dağlıq Qarabağın statusu mövzusunun dirçəlişinin qarşısını almaq istəyir?
Mövzunu AYNA-ya beynəlxalq münaqişələr üzrə rusiyalı ekspert, politoloq Yevgeni Mixaylov şərh edib:
“Mənim fikrimcə, Ermənistan siyasətçilərinin tərəfdaşlarına verdiyi vədləri yerinə yetirməməyə meylli olmaları və səhnəarxası oyunlarda iki-üç stulda oturmaq cəhdləri ilə ifadə olunan yüksək siyasi təlatümlərdən əziyyət çəkdiyi göz qabağındadır. Qərblə “flört” etmək, KTMT-ni münaqişəyə cəlb etmək üçün təxribat cəhdləri Paşinyan və onun tərəfdaşlarının Qarabağ nizamlanmasına dair bütün razılaşmaları yerinə yetirəcəyinə inam əlavə etmir.
Baş nazir Paşinyanın bir ildə Moskvaya dördüncü dəvəti, hər şeydən əvvəl, Putinin təmsil etdiyi Rusiyanın Ermənistanın siyasi rəhbərliyini 2020-ci ilin noyabr ayında imzalanan bütün razılaşmaları yerinə yetirməyin lazım olduğuna inandırmağa davam etdiyini söyləyir. Üstəlik, qışa az qalıb və Paşinyanın həm humanitar yardıma, həm də aşağı qaz qiymətlərinə ehtiyacı var. Bu və digər amillər İrəvana diplomatik təzyiqlərin razılaşdırılmış vaxt çərçivəsində sərhədlərin demarkasiyası və delimitasiyası şərtlərini yerinə yetirməsi və eyni zamanda Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh müqaviləsinin imzalanmasına hazırlaşması üçün müsbət məqamdır.
Yaxın gələcəkdə Əliyevlə Putin arasında mümkün bir görüşə gəlincə, bir faktı qeyd edim ki, Azərbaycanın heç nəyə xüsusi inandırılmasına ehtiyac yoxdur və Əliyevlə Putin arasında Qarabağ nizamlanması məsələsində tam qarşılıqlı anlaşma var. Deməli, İlham Əliyev Moskvaya getməsə belə, bundan heç nə dəyişməyəcək. Bakı hər şeyə hazırdır, amma İrəvan beyni küləkli bir qız kimi həmişə bu və ya digər istiqamətdə meyl edir. Bunlar hamısı açıq şeylərdir. Şübhə yoxdur ki, bu il tədricən tammiqyaslı bir sülh müqaviləsinə imza atılacaq. Putin ilkin keçid sülh sazişinin imzalanması məqsədi ilə üçtərəfli görüşün baş tutması üçün hər cür səy göstərəcək. Və buna görə də mediada və analitiklər arasında görüşün çox tezliklə baş tutacağı məsələsi qaldırılır.
Qarabağ ermənilərinin Azərbaycan cəmiyyətinə inteqrasiyasına gəlincə, bunu əvvəlcə Prezident Əliyev müharibədəki parlaq qələbədən dərhal sonra söyləmişdi. Müvafiq dövlət proqramı isə sadəcə olaraq onun sözlərinin həyata keçirilməsidir. Təbii ki, bunun ATƏT-in Minsk Qrupu daxilində Qarabağ ermənilərinin qalıqları üçün müəyyən bir statusun qabaqcadan müzakirə edildiyinin qarşısının alınması üçün edildiyini güman etmək olar, amma yaxşı xatırlayırıq ki, İlham Əliyev “Qarabağ Azərbaycandır və nida!” demişdi. Və Bakı hansısa status məsələsinin heç müzükirəsini belə, qəbul etmir. Və buna görə, mənim fikrimcə, dövlət proqramı 30 ildir ki, münaqişəni həll edə bilməyən ATƏT-in Minsk Qrupunun iştirakı olmadan və əlbəttə ki, Azərbaycanın tam hüquqlu vətəndaşı olmaq istəyən ermənilərin mümkün qədər tez adaptasiyası şəraitində Əliyevin bu tezisinə nail olmağa yönəldiləcək”.