“Peyvəndləməyə daha ciddi yanaşma olacaq, bəzən isə məcburi tətbiq ediləcək”
Son vaxtlar ölkədə COVID-19-a yoluxmaların sayı artmaqdadır – sutkalıq 3-4 min nəfərdən çox. Bu baxımdan, bir çox vətəndaş keçən ilə bənzər bir karantin elan ediləcəyindən qorxur. Qapanma ölkədə biznesi əhəmiyyətli dərəcədə sarsıtdı və bir çox vətəndaşın zehni və fiziki sağlamlığına mənfi təsir etdi.
Nazirlər Kabineti yanında Operativ Qərargahın nümayəndələri dünən keçirdikləri brifinqdə vəziyyətin nəzarət altında olduğunu bildirdikləri üçün bədbin proqnozlar hələ də özünü doğrultmayıb. Yalnız əvvəllər elan edilmiş məhdudiyyətlər (onların sayı az deyil) davam edəcək.
Azərbaycan Prezidentinin köməkçisi Şahmar Mövsümov brifinqdəki çıxışında bunun ölkədəki xəstəxanaların kifayət qədər xəstə qəbul edə bilməsi ilə əlaqədar olduğunu deyib. Eyni zamanda, yoluxanların sayının çox dolduğu təqdirdə, məhdudiyyətlərin müzakirə ediləcəyini qeyd edib.
Yəni, belə bir tədbirin özünü doğrultmadığı çoxdan bəlli olsa da, lokdaun (qapanma) “Domokl qılıncı” kimi hələ də başımızın üzərindən asılıb. Yəqin ki, bu açıqlamalar vətəndaşları peyvəndlənməyə bir daha stimullaşdırmaq üçün edilib. Ancaq bir çoxlarının artıq seçimləri yoxdur - bunu etmək və ya etməmək, çünki əks halda nəinki restoranları ziyarət etmək, həm də daha vacib olanı - oxumaq və işləmək imkanından məhrum olacaqlar.
Mütəxəssislər iqtisadiyyatımız üçün çox böyük bir sınaq olacağını söyləyərək, kilidləmə tətbiq edilməsinin mümkünlüyünə şübhə ilə yanaşırlar. İqtisadçı ekspert Natiq Cəfərlinin AYNA-ya dediyinə görə, ölkə iqtisadiyyatı təzə canlanmağa başladığı üçün hökumət sərt tədbirlər görmək istəmir: “Lokdaun Azərbaycanı 2020-ci il səviyyəsinə geri ata bilər. Ölkənin ÜDM-i keçən il kəskin azaldı, bu ilin ilk üç ayında sabitləşmə müşahidə edildi və mart ayından sonra cüzi da olsa, lakin yenə də artım var”.
“Ancaq eyni zamanda, lokdaun tətbiq etmək istəməyən hökumət maksimum vətəndaş sayının aşılanmasına nail olmağa çalışır. Buna görə də gələcəkdə alınan tədbirlər bunu stimullaşdıracaq və haradasa məcburi edəcəklər. Əlbəttə ki, bütün dünyada ciddi şəkildə müzakirə olunan hüquqi məsələlər var. Təəssüf ki, Azərbaycanda belə bir müzakirə yoxdur, ancaq bu mövzuda bəzi yazılar var”, - deyə həmsöhbətimiz bildirib.
Cəfərli xatırladın ki, bir çox ölkələrin konstitusiyaları, o cümlədən Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası bütün vətəndaşları eyniləşdirir: “Bu səbəbdən vətəndaşları peyvənd edilənlərə, yəni bütün xidmətlərdən istifadə edə bilənlərə və vaksinin olmaması səbəbindən bunu edə bilməyənlərə bölmək hüquqi xarakterli suallar doğurur. Amma yəqin ki, hələlik başqa çıxış yolu görmürlər”.
İqtisadçı ekspert Fuad Əlizadə isə hesab edir ki, ümumiyyətlə, sərt karantin olmayacaq. “Bu səbəbdən ölkə iqtisadiyyatına hər hansı bir mənfi təsirdən qorxmağa ehtiyac yoxdur. Məhdudiyyətlər varsa, peyvənd edilməyənlərə aid edəcəklər. Xalqımız əsasən qanuna tabedir və getdikcə daha çox insan aşılanacaq”, - deyə o, AYNA-ya şərhində söyləyib.
Digər həmsöhbətimiz, Dayanıqlı İnkişaf Tədqiqatları Mərkəzinin sədri Nəriman Ağayev də lokdaunun olmayacağına əmindir: “Çünki bu, ölkəmizi bir-iki il geriyə atacaq. İndi hər şey canlanır, xüsusən də kiçik və orta biznes. Restoran və nəqliyyatın işi bərpa olunur. Qarabağda və digər yerlərdə yenidənqurma işləri aparılır. Biznesə daha bir zərbə əksər sahibkarlar üçün ölümcül ola bilər”.
Ekspertin sözlərinə görə, dövlət karantin vəziyyətində pandemiyadan təsirlənən sahələrə və insanlara pul ayırmaq məcburiyyətində qalacağını başa düşür: “Və maliyyə dəstəyi olmadan bir kilidləmə olarsa, bir çox şirkət bağlanmaq məcburiyyətində qalacaq, daha çox işsiz olacaq və iqtisadi vəziyyət əhəmiyyətli dərəcədə pisləşəcək”.
Ağayevin fikrincə, ölkədə peyvənd ləng gedir və əhalinin əksəriyyəti peyvənd olunarsa, karantin tədbirləri müzakirə də olunmayacaq: “Ancaq bütün səviyyələrdə nizam-intizama ehtiyac var. Lakin, bildiyiniz kimi, peyvənd yoluxmaqdan sığortalamır və aşılanmışlar heç də həmişə xəstəliyə yüngül formada keçirmirlər. Bu, o deməkdir ki, pandemiya ilə mübarizənin bu yolu hesab edildiyi kimi çox da davamlı deyil. Buna misal olaraq, kütləvi peyvəndlərə baxmayaraq, yoluxmanın yenidən artdığı İsraili göstərmək olar”.