Rauf Mirqədirov: “İran çox ciddi bir problemlə üz-üzədir - bir fars dövləti yaradılırsa, bəs Azərbaycan türkləri necə olsun?”
Azərbaycan-İran münasibətlərində baş verən son hadisələr regional oyunçular arasında nəzərəçarpacaq dərəcədə canlanmaya səbəb olub. Çoxsaylı mütəxəssislər hadisələrin daha da inkişafı və qarşıdurmanın səbəbləri ilə bağlı fikirlərini bildirirlər.
Avropada yaşayan azərbaycanlı analitik Rauf Mirqədirov AYNA-ya şərhində deyib ki, Azərbaycan-İran münasibətlərində mövcud gərginliyin obyektiv səbəbi var: “İlk növbədə qeyd etmək istərdim ki, Azərbaycanın bir hissəsinin və ya indiki Azərbaycanın bütün ərazisinin bir vaxtlar müasir İranın bir hissəsi olduğu fikri reallığa uyğun gəlmir. Fakt budur ki, İran ərazisində tarix boyu sülalə dövlətləri mövcud olub. 1924 -cü ilə qədər bu ölkəni, ümumiyyətlə türk sülalələri idarə edirdi. Ona görə də “bir zamanlar Azərbaycanın bir hissəsi və ya hamısı müasir İran dövlətinin tərkibində idi iddiası” reallığa uyğun gəlmir. İranda müasir mənada milli dövlət yox idi”.
Son gərginliyin səbəbinə toxunan politoloqun sözlərinə görə, dünyəvi, demokratik və çiçəklənən Azərbaycanın mövcud olması bugünkü İran üçün ciddi təhlükədir: “Söhbət Azərbaycandakı mövcud vəziyyətdən getmir. Mən qurmağa çalışdığımız dövləti nəzərdə tuturam - dünyəvi və demokratik. Bu, müasir İran dövlətinin varlığı üçün çox ciddi təhlükə yarada bilər. Fakt budur ki, İranda dövlətin əsasını yaradan iki etnik qrup var: Azərbaycan türkləri və farslar. Bu qruplardan hansının daha böyük olduğu barədə mübahisə etməyəcəyəm, amma fakt budur ki, bu qruplar tarixən dövlət qurucusudur. Uzun müddət bu qruplar bir dövlət daxilində bir yerdə yaşayıb”.
“Bu gün farsların teokratik milli dövlət qurma cəhdini görürük. İranda statistikanın milli əsaslarla deyil, yalnız dini zəmində aparılması təsadüfi deyil. Bu baxımdan İran çox ciddi bir problemlə üz-üzədir. Bir fars dövləti yaradılırsa, bəs Azərbaycan etnosu necə olsun? Onları dini çətir altında birləşdirmək cəhdi müsbət nəticə vermir. Ona görə də çiçəklənən, demokratik Azərbaycan quruculuğu İrandakı Azərbaycan etnosu üçün nümunə ola bilər ki, bunun da qaçılmaz nəticələri ola bilər. Bu, artıq farslarla azərbaycanlılar arasında “boşanma”dır. İki dövlət quran millət bir dövlətin bir hissəsi olaraq mövcud ola bilməz. Gec-tez bu və ya digər şəkildə bu “boşanma” qaçılmazdır”, - deyə Mirqədirov vurğulayıb.
Həmsöhbətimiz 44 günlük müharibə nəticəsində Azərbaycanın bölgədəki mövqeyini gücləndirdiyini qeyd edib: “Bu, təbii olaraq İranda yaşayan azərbaycanlıları ruhlandırır. Bu da onların milli kimliyini gücləndirir. Bu amil, İranın müttəfiqi Ermənistanın sarsıdıcı bir məğlubiyyətə uğraması ilə yanaşı, təbii olaraq İranı narahat edir. Türkiyənin bölgədə artan təsirini də nəzərə almaq lazımdır. İranı bu prosesdən kənara çəkmək cəhdinin şahidi oluruq və bu da Tehranın xoşuna gəlmir. Ona görə də indiki qarşıdurmanın əsas səbəbləri yuxarıdakı məqamlardır. Mövcud ikitərəfli münasibətlərdəki bütün digər nüanslar sadəcə bir təxribatdır”.
“Hətta Azərbaycanda sionistləri axtarmaq cəhdi də absurddur. Azərbaycan çox uzun müddətdir ki, həm İran, həm də İsrail ilə münasibətləri tarazlaşdırmağa çalışır, baxmayaraq ki, bizim İsraillə əla münasibətlərimiz var və İsrail bizi həmişə dəstəkləyir. Xatırlatmaq kifayətdir ki, Ermənistandan fərqli olaraq İsraildə səfirliyimiz yoxdur”, - deyə analitik fikrini yekunlaşdırıb.