Hökumətin beş qəpiklik tədbiri və hesabatı verilməyən pullar

Cəmiyyət

07.06.2023 - 10:21

Bəs biz nəyə nail olduq - hansısa yuxarı yerlərdə oturanlar büdcələrini xeyli artıra bildilər

Sadəcə, belə alınırdı ki, hər Yeni il ərəfəsində Azərbaycan vətəndaşları bayram əhval-ruhiyyəsindən əlavə, bəzi xidmətlərin qiymətlərinin bayrama qədər qalxacağı ilə bağlı fikirlər səsləndirirdilər. 2023-cü il. Tarif Şurası qiymət artımı ilə heç kəsi xoşagəlməz şəkildə təəccübləndirmədiyindən azərbaycanlılar “bu dəfə ötüşdü” deyə düşündülər. Təəccüblüdür ki, yanvar ayının 31-nə qədər açıq səma qəfil ildırımsız keçdi, təbii ki, ərzaq qiymətlərinin durmadan artması kimi bir "xırda şey" istisna olmaqla. Üstəlik, bu artımları vətəndaşlar minimum əmək haqqının 15% artırıldığını praktikada hiss etməzdən əvvəl hiss etdilər.

Yanvarın 31-də isə Tarif Şurası ictimai nəqliyyatda gediş haqqının 10 qəpik qaldırılması barədə qərar qəbul etdi. Düzdür, bu dəfə bu dövlət strukturunun bununla heç bir əlaqəsi yox idi, çünki təşəbbüs sərnişindaşıyan şirkətlərdən gəlibmiş... Bir sözlə, fevralın 3-dən azərbaycanlılar yol pulunu yeni tariflərlə ödəniş etməli oldular.

Lakin bu, kifayət etmədi və Azərbaycanda istehlakçıların cibinə yönəlmiş daha bir qayda quruldu. Bu dəfə artıq dövlət strukturları ətraf mühiti qorumaq üçün müstəsna nəcib məqsəd güdməyə çalışdılar.

Söhbət polietilen (sellofan) torbalardan gedir. Bildiyiniz kimi, belə bağlamalar ətraf mühitə çox zərərlidir. Onlar yüz illərlə parçalanır, suyu və torpağı çirkləndirir, çoxlu sayda balıq, quş və heyvanın ölümünə səbəb olur.

Buna görə də, getdikcə daha çox ölkə onların istehsalını və istifadəsini qadağan edən və ya məhdudlaşdıran tədbirlər tətbiq edir. Belə ki, İtaliyada və ya İsveçdə əvvəllər plastik torbalar çox məşhur idi və nəticədə təkrar emal olunmayan plastik dağlar yaranmışdı. Amma 2011-ci ildən orada plastik torbalardan istifadə tam qadağandır.

Azərbaycan İtaliya və ya İsveç olmasa da, biz də təbiəti qorumaq istəyirik. Beləliklə, biz ekologiya ilə Avropa üsulu ilə deyil, “ciddi” məşğul olduq. Plastik torbaların istifadəsi qadağan olunmadı, amma Azərbaycan yolu ilə getməyə qərar verildi - onları pullu etmək.

Deyildi və edildi. İndi fevralın 15-dən etibarən Azərbaycan mağazalarında müştərilərə verilən polietilen paketlər pullu olub. Bu barədə Antiinhisar Nəzarəti və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidməti qərar verib.

İnsaf naminə qeyd etmək lazımdır ki, qiymət cüzidir 3 və 5 qəpik. Bu baxımdan ağlabatan sual yaranır: bu tədbir nə dərəcədə effektiv və səmərəli olacaq? Cavab, məncə, aydındır.

Bir vəziyyəti təsəvvür edin. Bazarlarda istehlakçı 20-50 manatlıq mal alır. Və nə? Hansısa 5 qəpiyə görə ərzaq almaq fikrindən daşınacaqmı? Yoxsa onları paketsiz evə aparmaq qərarına gələcək? Mütləq cəfəngiyatdır.

Biz əslində başladığımız yerə, yəni tam qadağanın italyan versiyasına qayıdırıq. Bu vəziyyətdə marketlərdə kağız torbalar, alış-veriş çantaları peyda olmalıdır ki, onlardan istifadə ekologiyamıza həqiqətən də faydalı təsir göstərəcək.

Bundan əlavə, bazarlarda qiymətləri məqbul hala gətirilə bilən ekoloji cəhətdən təmiz çantalar satılır. Üstəlik, onlar təkrar istifadə edilə bilər.

Ödənişli paketlərin effekti o zaman olardı ki, həmin 5 qəpik polietilen emalı zavodlarının tikintisinə yönəldilsin. Məsələn, bu materialdan asfalt hazırlana bilər və bu halda asfalt örtüyü çox davamlıdır. Amma çətin ki, bizim şəraitdə və mentalitetimizdə bu pullar təyinatına, yəni ətraf mühitin qorunmasına sərf edilsin.

Bəs biz nəyə nail olduq? Ekologiyamız ölməyə davam edəcək, lakin marketlərin daha yuxarı yerdə oturan sahibləri büdcələrini xeyli artıra bilirlər. Olsun, amma o zaman buna ətraf mühitin mühafizəsi deyil, kiçik və orta biznesə dəstək deyilir.

Yaranmış ənənəyə görə, dünyanın müxtəlif ölkələrində rəsmi şəxslər 100 gündən sonra görülən işlərlə bağlı geniş ictimaiyyət qarşısında hesabat verirlər.

Mayın 26-da Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin 5 qəpiklik istehlakçıların köməyi ilə ətraf mühitin mühafizəsi ilə bağlı tarixi qərar qəbul etməsindən 100 gün keçdi. Biz daha 10 gün də gözlədik. Lakin gəlirlərin konkret hansı tədbirlərə yönəldildiyi barədə məlumat yoxdur.

Bundan əlavə, bu sətirlərin müəllifinin empirik müşahidələri məyusedici nəticələr çıxarmağa əsas verir. İstehlakçımız 5 qəpikdən qorxmadı, polietilen paketlər də istifadədə idi və belə də qaldı.

Bu arada çimərlik mövsümü çox yaxında açılacaq və insanlar dənizə axışacaqlar. Əvvəlki illərin acınacaqlı təcrübəsini nəzərə alsaq, deyə bilərik ki, məsuliyyətsiz vətəndaşlar sayəsində dəniz sahilləri yenə də zərərli polietilen torbalarla dolu olacaq. Və bu vəziyyətdə heç bir "beşqəpiklik tədbirlər" kömək etməyəcək: düşüncəmizi dəyişdirmək lazımdır.

Müəllif: Fed Bakinski