“Ümumi 33 milyon ədəd zeytun ağacı əkməliyik və artıq 11 milyona yaxını əkilib”
Azərbaycan zeytun ağacları ilə çoxdan məşhurdur. SSRİ dövründə onlar üçün əsasən Abşeronda üç min hektara yaxın torpaq sahəsi verilmişdi. Amma elə bir dövr gəldi ki, zeytun bağları, onların yerində müxtəlif obyektlər inşa etmək üçün amansızcasına məhv edilməyə başlandı. Ölkədə qeyri-neft sektorunun inkişafının zəruriliyi ilə bağlı məsələ qalxanda unudulmaqda olan bir çox kənd təsərrüfatı bitkilərinin, o cümlədən zeytun ağaclarının becərilməsini xatırladılar.
Zeytunçuluq həqiqətən dövlətə xeyli gəlir gətirməyə qadirdir. Çünki meyvələrdən zeytun yağının konservləşdirilməsi və alınması, istehsal tullantılarından isə kənd təsərrüfatı heyvanlarının yemi üçün istifadə olunur.
Zeytun və zeytun yağı istehsalında dünya liderləri İspaniya, İtaliya, Yunanıstandır. Portuqaliyada, Suriyada, Mərakeşdə, Əlcəzairdə də bu sənayeyə çox diqqət yetirilir. Türkiyə zeytun və zeytun yağını dünya bazarına çıxarır.
Azərbaycan hələ yolun başlanğıcındadır, lakin bu istiqamətdə artıq müəyyən uğurlar var. İndi bizim piştaxtalarımızda daha çox konservləşdirilmiş zeytun və yerli zeytun yağı tapa bilərsiniz. Amma hələlik istehsal qeyri-kafidir və daxili tələbatı ödəmək üçün ölkəyə hər il təxminən 2 milyon dollar dəyərində bişmiş və ya konservləşdirilmiş zeytun idxal edilir. Lakin ekspertlərin əmin olduğu kimi, bu, zaman məsələsidir və bir neçə ildən sonra Azərbaycan daxili bazarın bu məhsullara olan tələbatını ödəyə biləcək. Üstəlik, onun digər, ilk növbədə qonşu ölkələrə ixracını artırmaq kifayət edəcək.
Respublikada xaricdən alınmış sortların becərilməsinə başlanılıb və belə ağacların sahəsi xeyli genişlənib. Onlar təkcə Abşeronda deyil, respublikanın digər yerlərində də əkilir. Zeytun ağacları üç yaşından meyvə verməyə başlayır, buna görə də bu, tez qazanc əldə edə biləcəyiniz bir sənaye deyil, lakin sonra düzgün yanaşma ilə bütün xərclər ödəniləcək.
İqtisadçı ekspert Fuad Əlizadənin AYNA-ya dediyinə görə, 2018-ci ildən bu günə kimi 3 min hektara yaxın ərazidə zeytun bağları salınıb: “2021-ci ildə zeytun bağları 6 min 674 hektar ərazini tutur ki, bu da 2018-ci illə müqayisədə 71% çoxdur. Buna uyğun olaraq daha yüksək məhsuldarlıq gözlənilir. Keçən il zeytun məhsulu 968 ton idi ki, bu da 2019-cu illə müqayisədə demək olar ki, 17% azdır, lakin bu il zeytunçuların böyük gözləntiləri var”.
Azərbaycanda zeytun konservləşdirilməsi üçün yığılan zeytun yığımı sentyabr ayında başlayır və ilin sonuna kimi davam edir. Təkcə sentyabr ayının yekunu üzrə 41 tondan çox məhsul toplanıb. 10 yaşına qədər gənc ağacdan ildə 10-15 kq, 20 il və daha çox böyüyənlərdən isə 30-40 kq zeytun toplaya bilərsiniz.
Yağ üçün zeytun yığımı dekabrın əvvəlində - meyvələrin tam yetişdiyi, qaraldığı zaman başlayır. Onlardan yetişməmiş zeytunlardan daha çox yağ sıxmaq olar. Bir litr zeytun yağı almaq üçün təxminən 5 kq zeytun lazımdır. Ən yaxşısı “Extra Virgin Filtered Olive Oil” və ya “Extra Virgin” zeytun yağı hesab olunur.
Davamlı İnkişaf Tədqiqatları Mərkəzinin sədri Nəriman Ağayev AYNA-ya şərhində deyib ki, əkilmiş bütün zeytun ağacları bəhrə verməyə başlayanda biz kifayət qədər miqdarda konservləşdirilmiş zeytun istehsal edə biləcəyik: “Ötən il zeytun yığanlara kiloqramına görə 40-50 qəpik verilirdi. Bu il də təxminən eyni olacaq. Ümumiyyətlə, 33 milyon ədəd zeytun ağacı əkməliyik. Artıq 11 milyona yaxın ağac əkilib. Onlar 600 ilə qədər yaşayır və dəniz səviyyəsindən 1500 metr yüksəklikdə böyüyür”.
“5-10 ildən sonra biz özümüzü zeytunla tam təmin edə biləcəyik. Və emal üçün bir neçə fabrikə ehtiyacınız olacaq. Artıq badam içlikli zeytun, bibər içlikli zeytun, limon içlikli zeytun istehsal edirik. Biz əsasən kənd təsərrüfatı məhsullarımızı Rusiyaya ixrac edirik, amma orada ispan və türk zeytunlarına öyrəşiblər. Bununla belə, istəsəniz, bazarda öz yerinizi tuta bilərsiniz”, - deyə Ağayev bildirib.