Bakıda taksilərin sayının azalması hansı nəticələrə gətirib çıxara bilər?
Paytaxtımızda müvafiq strukturlar nəqliyyat sektoru, o cümlədən taksi fəaliyyəti ilə fəal məşğul olmağa başlayıb. Ötən yay bu xidmətin qiyməti artsa da, Bakıda taksilər ucuzluğuna görə hələ də populyardır. Onlar adətən ünvana tez çatırlar və siz kifayət qədər rahat şəraitdə səyahət edirsiniz.
Amma paytaxt sakinlərinin vaxtaşırı şikayət etdikləri çatışmazlıqlar da var. Təhlükəli sürücülük, kobudluq, sizi təyinat yerinə çatdırmaqdan imtina etmək, pulun qalığını qaytarmamaq və s. Bəzi müştərilər bu kimi problemlərlə üzləşirlər. Həm də ona görə ki, heç bir kriteriyaya cavab verməyənlər də taksi sürücüsü olurlar.
Bu vəziyyəti dəyişmək üçün indi “Avtomobil nəqliyyatı haqqında” qanuna əsasən, taksi sürücüləri avtomobil nəqliyyatı ilə sərnişin daşımalarını tənzimləyən etik standartlar və qaydalar üzrə xüsusi təlim keçməlidirlər. Təlimi müvəffəqiyyətlə bitirənlərə sertifikatlar verilir və yalnız onlar sürücülük fəaliyyəti ilə məşğul ola bilərlər. Bundan başqa, taksi kimi istifadə olunan avtomobillərin xarici görünüşünə və texniki göstəricilərinə qoyulan tələblərlə bağlı layihələr hazırlanıb.
Lakin dəyişikliklər taksi sürücüləri üçün bununla da bitmədi. Ola bilsin ki, yaxın gələcəkdə onların sayı xeyli azalacaq. Belə olan halda taksi qiymətlərinin qalxacağını və işsizlərin sayının nəzərəçarpacaq dərəcədə artacağını güman etmək məntiqlidir.
Rəqəmsal inkişaf və nəqliyyat nazirinin müavini Rəhman Hümmətov bu yaxınlarda taksilərin sayını 20 minə qədər azaltmağın planlaşdırıldığını açıqlayıb. Onun sözlərinə görə, ötən yaydan etibarən qanunvericiliyə edilən dəyişikliklərlə taksilərin sayı 67 mindən 60 minə düşüb. Rəsmi şəsx qeyd edib ki, bu, 40 min insanın işsiz qalacağı anlamına gəlmir və bizdə ictimai nəqliyyatda sürücü çatışmazlığı var, yükdaşımalarda da sürücülərə ehtiyac var.
Nəqliyyat sahəsi üzrə ekspert, “Sürücülərin Maarifləndirilməsinə Yardım” İctimai Birliyinin sədri Fazil Məmmədov mövzuya dair AYNA-ya açıqlamasında deyib ki, paytaxt taksilərinin mövzusu çox mürəkkəbdir: “Konkret şəhərin imkanlarından asılı olaraq, onun üçün tələb olunan taksilərin sayı hesablanır. Bu, orta hesabla bir taksiyə 300-500 nəfərdir. Məsələn, 400 rəqəmini götürsək, onda dörd milyona yaxın əhalisi olan Bakıya 10 min taksi bəs edər. Paytaxtda taksilərin real sayı açıqlanan rəsmi rəqəmlərdən xeyli çoxdur. Bakıda 200 minə yaxın insan taksi sürücüsü işləyir və bunların çoxu iş yerinin olmaması səbəbindəndir. Buna görə də şəxsi avtomobili olan bir çoxları sürücülüklə məşğul olurlar, çünki bir şeylə yaşamaq lazımdır. Və sual olunur: daha taksi sürücüsü işləyə bilməyənlər nə etməlidir? Rəsmi statistikanı götürsək belə, 40 minə yaxın insan gəlirsiz qalacaq, onlardan cəmi 500-ə yaxını avtobus sürücüsü ola biləcək”.
Xatırladaq ki, rəsmi statistikaya görə, hazırda Bakıda 2000-ə yaxın avtobus işləyir. Azərbaycan Yerüstü Nəqliyyat Agentliyinin İdarə Heyətinin sədri Anar Rzayevin sözlərinə görə, Bakıya xətt üzrə hərəkət edən avtobusların sayı qrafikdə göstəriləndən xeyli azdır - 2200 deyil, 1700. O bildirib ki, avtobusların sayı artırılmalıdır: pik saatlarda onlara olan tələbatı ödəmək üçün 2500 avtobus lazımdır.
Yükdaşıma ilə məşğul olmaq təklifinə gəlincə, F.Məmmədovun dediyi kimi, çətin ki, hazırda orada kadr problemi olsun: “Bu bazar artıq formalaşıb və zəbt olunub, ona görə də çox az adam orada iş tapacaq. Mən tamamilə tərəfdarıyam ki, nəhayət, taksi sənayesində nizam-intizam yaradılsın və onların şəhərdə lazım olan qədər olması təmin edilsin. Amma sonra hazırda taksi sürücüsü işləyənləri başqa işlərdə işə götürmək lazımdır. İnkişaf etmiş ölkələrdə iş tapa bilməyənlər sosial müavinət alırlar. Bu, bizim üçün asan deyil”.
“Ancaq başa düşməliyik ki, əgər bir insanın mövcud gəlirini əlindən alsanız və əvəzində dəyərli bir şey təklif etməsəniz, yoxsulların sayı artacaq və cinayətlər də arta bilər. Ona görə də ilk növbədə iş yerləri yaratmalıyıq ki, insan bir iş sahəsindən digərinə nisbətən ağrısız keçə bilsin. Bu, problemin həlli olardı, lakin tez-tez qeyd etdiyim kimi, bütün məsələlər kompleks şəkildə həll edilməlidir, nəinki belə”, - deyə mütəxəssis vurğulayıb.
Taksi sahəsindəki digər yeniliklərə, xüsusən də etika kurslarına toxunan həmsöhbətimiz bunun zəruri və vacib olduğunu düşünür: “Taksi sürücüsü xidmət sektorunda işləyir və hər gün müxtəlif müştərilərlə, o cümlədən bu və ya digər səbəbdən onun üçün xoşagəlməz müştərilərlə qarşılaşır. Amma o, heç bir müştəriyə qarşı kobud davranmamalıdır və təbii ki, taksi sürücüsü belə işə peşəkarcasına uyğun olmalıdır. Həm də lazımdır ki, hər reysdən əvvəl taksi sürücüsü tibbi müayinədən keçsin, özü də bu təkcə “quş qoymaq” üçün deyil, real olmalıdır. Və təbii ki, avtomobil texniki cəhətdən sağlam və təmiz olmalıdır. Bütün bunlar qanunda göstərilib, lakin həyata keçirilməlidir”.
“Üstəlik, ölkədə taksilərin icbari sığortasını tətbiq etmək lazımdır. Əgər taksi sürücüsünün təqsiri üzündən yol-nəqliyyat hadisəsi baş verərsə və şəxs dünyasını dəyişərsə və ya əlil olarsa, belə taksi sürücüsünü işə götürən şirkət zərərçəkmişlərə və ya onların ailə üzvlərinə kompensasiya ödəməlidir. Bir şəxs bədbəxt hadisə nəticəsində əlillik alırsa, təminat ömürlük olmalıdır. Bunu taksi sürücüsünün özü ödəyə bilməyəcək. Əgər şirkətlər, o cümlədən aqreqatorlar bunun üçün pul ödəsələr, onlar hər yoldan keçəni işə götürməkdən və ya hər hansı bir şəxslə əməkdaşlıq etməkdənsə, kadrları daha diqqətlə seçəcəklər”, - deyə Məmmədov fikrini yekunlaşdırıb.