Sosial sahibkarlıqla bağlı qanun layihəsi hazırlanacaq, bəs gözləntilər nədən ibarətdir?
Sosial sahibkarlıq - yalnız gəlir əldə etmək deyil, həm də sosial, ekoloji, mədəni və digər problemləri həll etmək məqsədi daşıyan xüsusi bir biznes formasıdır. Azərbaycanda praktiki olaraq inkişaf etməyib və bu, ilk növbədə qanunvericilik bazasının olmaması ilə əlaqədardır. Amma Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (ƏƏSMN) yanında Dövlət Məşğulluq Agentliyindən (DMA) verilən məlumata görə, sosial sahibkarlıq haqqında qanun layihəsi hazırlanacaq. Prioritet sahələr həssas qruplar üçün layiqli məşğulluq imkanlarının yaradılması, onların cəmiyyətə inteqrasiyası və sosial sahibkarlığın təşviqi olacaq.
DMA əhalinin sosial cəhətdən həssas qrupları, əlillər tərəfindən əmək bazarına daxil olmaq və kiçik biznesin inkişafı üçün bir sıra işlər həyata keçirir. AYNA mövzunu mütəxəssislər müzakirə edib.
Əlil Təşkilatları İttifaqının (ƏTİ) sədri Davud Rəhimlinin sözlərinə görə, adi və sosial sahibkar arasında fərq var: “Sosial sahibkar gəlirinin bir hissəsini əlillər də daxil olmaqla, əhalinin həssas qruplarının xeyrinə xidmət edən sosial layihələrə xərcləyir - məşğulluq, mədəni layihələr və s. Ancaq bir sahibkar da qazanc əldə etməli, inkişaf etməlidir, buna görə ona vergi güzəştləri, kommunal xidmətlərə endirimlər və s. Lazımdır”.
Gözdən Əlillər Cəmiyyətinin vitse-prezidenti Reyhan Cəfərova da sosial sahibkarlar üçün müxtəlif güzəştlərin lazım olduğuna əmindir: “Əlilliyi olan insanların məşğulluğundan danışırıqsa, indi onları işə götürməyə hazır olan sahibkarlar azdır. Kvotanın yerinə yetirilməməsinə görə cərimələr çox aşağıdır, cəriməni ödəmək daha asandır. İşəgötürən əlil işçilərə xüsusi iş şəraiti yaratmalı idi. Əlavə olaraq, əlillər üçün iş günü -32 saatdan daha qısadır və məzuniyyət sağlam vətəndaşlardan daha uzundur. Əgər biznes bu cür işə görə müavinət alsaydı, əlilliyi olan insanları işə götürmək istəyənlər daha çox olardı”.
İstedadlı Əlillər İctimai Birliyinin sədr müavini Rəfail Quliyev ölkəmizdə özünüməşğulluq proqramının həyata keçirildiyini xatırladıb: “Proqram həm sahibkarlığın inkişafını, həm də əlillərin məşğulluğunu dəstəkləmək üçün yaradılıb. Bu proqram tamamilə şəffaf şəkildə həyata keçirilsə, bu kateqoriyadan olan vətəndaşlar üçün işləmək imkanı yaranar. Sosial sahibkarlıqla məşğul olmaq üçün mütləq dövlət dəstəyi lazımdır”.
İqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli xatırladıb ki, Azərbaycanda tez-tez yaxşı qanunlar qəbul olunur, lakin onların icrası bəzən idealdan çox uzaq olur: “Nəticədə bu qanun heç bir müsbət nəticəyə səbəb olmur. İndi biz sosial sahibkarlığı təşviq etməyə çalışırıq və yeni qanunvericilik təşəbbüsü bu istiqamətdə işləməlidir. Dünyanın qabaqcıl ölkələrinin təcrübəsini götürsək, orada sosial cəhətdən həssas vətəndaşları işə götürən sahibkarlar bir sıra vergilərdən azaddırlar. Eyni prinsip Azərbaycanda olsa, bu, ön planda olan fikirləri həyata keçirməyə imkan verəcək. Ciddi vergi güzəştləri olmalıdır və dövlətin sosial təminat sahəsində üzərinə götürdüyü işlərin bir qismi düzgün mexanizm tətbiq edilərsə, biznes tərəfindən götürülə bilər”.
“Məsələn, hökumət sosial layihə üçün müəyyən məbləğ ayırsa, büdcənin sosial ehtiyaclar üçün ayırdığı bu məbləğin 15-20%-i operativ xərclərinə xərclənəcək. Hökumətin müəyyən bir sosial istiqamətdə müəyyən bir məbləğ ayırmağı planladığını elan etdiyi və bunu müxtəlif hökumətlər və firmaların öz öhdələrinə götürdükləri və bu vəsaitləri hökumətin ideyalarının həyata keçirilməsinə sərf etdiklərini açıqladıqları yaxşı bir beynəlxalq təcrübə var. Eyni zamanda, pul əməliyyat xərclərinə xərclənmir və bütün məbləğ sosial cəhətdən həssas insanlara çatır və firmalar daha az vergi və gömrük rüsumu ödəyir. Bu, bütün tərəflər üçün faydalıdır. Hökumətdən belə təkliflər olarsa, bunun müəyyən təsiri ola bilər. Amma bu, qanunvericiliyimizin beynəlxalq standartlara cavab verməsi üçün edilirsə, heç bir yerə apara bilməz”, - deyə iqtisadçı bildirib.