Yüksək qiymətlər paytaxtda mənzillərin likvidliyini azaldıb, satış zəifləyib
Uzun müddət ərzində daşınmaz əmlak bazarında qiymətlər yüksəlirdi və göründüyü kimi, psixoloji maksimum həddə çatdı. Bəzi məlumatlara görə, paytaxtda təklif olunan mənzillərin sayı tələbatı xeyli üstələyib və hətta yeni tikililərin ən işlək seqmentində vəziyyət durğunluğa yaxındır.
Bəzi saytlar bu sahədəki mənbələrə istinadən yazır ki, ölkənin əsas şəhərində çoxmənzilli mənzil bazarında durğunluq müşahidə olunur. Artıq bir neçə aydır ki, Bakıda kvadratmetr almaq istəyənlərin sayı təklif olunan daşınmaz əmlakın kütləsindən xeyli azdır.
Tələb təklifi üstələyib, daşınmaz əmlakla bağlı əməliyyatlar azalıb, satıcılar alıcı tapa bilmirlər. Ekspertlər əmindirlər ki, bu vəziyyət paytaxtda mənzillərin qiymətinin həddindən artıq yüksək olması ilə bağlıdır.
Çox deyilib ki, yeni tikililərdə və ikinci dərəcəli mənzil fondunda mövcud qiymətlər mənzilə ehtiyacı olan sadə vətəndaşlar üçün praktiki olaraq əlçatmazdır. Paytaxtda orta əmək haqqı 940 manat və 1200 manat arası olsa da, Bakının Nərimanov, Yasamal və Nəsimi rayonlarında köhnə yaşayış fondunda bir otaqlı mənzilin qiyməti 100 min manata, iki otaqlı mənzillərin qiyməti 130-140 min manata, üç otaqlı mənzillər isə 150-170 min manata satılır.
Azərbaycan Rieltorlar Assosiasiyasının icraçı direktoru Elnur Azadov AYNA-ya deyib ki, ən çox yeni tikililərdə mənzillər bahalaşıb: “Bakının məşhur yerlərində orta hesabla 3 otaqlı mənzillər təxminən 250-300 min manata başa gəlir. Paytaxtın mərkəzində isə dəbdəbəli mənzillərin hər kvadrat metri 4 min manatdan bahadır”.
Qiymətlərin və maaşların bu vəziyyətində mənzil almaq əksər ailələrin büdcəsinə uyğun gəlmir. Güzəştli ipoteka kreditləşməsi sistemi ilə mənzil problemi yaşayanların hamısını əhatə etmək də problemlidir. Bəzi məlumatlara görə, mənzil almaq üçün güzəştli uzunmüddətli kreditlərin şərtləri artıq aztəminatlı ailələrin dəstəklənməsi hədəflərinə uyğun gəlmir.
Yalnız orta gəlirdən yuxarı qazanan vətəndaşlar mövcud qiymətlərlə və maliyyə institutlarının şərtləri ilə belə kredit üçün müraciət edə bilərlər. Eyni zamanda, paytaxtda mənzillərə tələbatı investorlar - daha çox pul qazanmaq üçün boş vəsaitlərini daşınmaz əmlaka yatıran vətəndaşlar diktə edir. Yəni bahalaşan mənzillər bank əmanətləri üzrə orta faizləri keçən inflyasiya fonunda çox sərfəli investisiya aləti kimi istifadə olunur.
Məlumdur ki, qiymət artım tempi səngisə də, ötən ilin sonunda inflyasiya 8,8 faiz təşkil edib, kommersiya banklarının orta faiz dərəcələri isə 6-7 faiz arasında qalır. Rəsmi məlumatlara görə, investorlar bir ilədək müddətə və 30 min manatdan çox olmayan qısamüddətli investisiyalara üstünlük verirlər.
Maliyyə bazarı ekspertləri bunu qeyri-müəyyənlik vəziyyəti ilə izah edirlər - vətəndaşlar uzun müddət daha böyük məbləğdə investisiya qoymaqdan qorxurlar. Daşınmaz əmlak başqa məsələdir. İnvestorlar bunu daha az riskli və daha sərfəli qənaət variantı hesab edirlər.
Yaxşı qiymət dinamikasını nəzərə alsaq, son illər daşınmaz əmlaka tələbat xeyli artıb və bu, bildiyimiz kimi, qiymət artımı üçün ən mühüm stimuldur. Lakin qiymətlərin artması bu sahəyə kapital cəlb etməklə yanaşı, potensial alıcıları da qorxuda bilər.
Hazırkı qiymət pikləri nəinki psixoloji səviyyəni pozdu, həm də potensial alıcılar üçün kapital mənzillərin likvidliyini aşağı saldı. Xərclənmiş pulları qaytara bilməyəcəklərindən və çox bahalı kvadratmetrlərin icarəyə verilməsindən və ya sonradan satışından pul qazana bilməyəcəklərindən qorxurlar. Bir obyekti xərclənəndən aşağı olmayan qiymətə satmaq və ya almaq imkanı ilə bağlı qeyri-müəyyənlik satışı yavaşladır.
Daşınmaz əmlakın likvidliyini qiymətləndirərkən onun fərdi xüsusiyyətləri nəzərdə tutulur ki, bu da onu ən qısa müddətdə maksimum qiymətə satmağa imkan verəcək. Və əgər diqqət potensial məhsul kimi mənzilin cəlbediciliyinə yönəlibsə, o zaman çox yüksək qiymət alıcıları qorxuda bilər.
Daşınmaz əmlak eksperti Elnur Fərzəliyevin fikrincə, qiymətlərin həddindən artıq artması və satışın azalması qiymətlərin aşağı düşməsinə səbəb ola bilər: “Hazırda bazarda kəskin tələbat çatışmazlığı var. Əgər belə davam edərsə, Bakıda bir kvadratmetr mənzilin qiyməti düşə bilər”.