Azərbaycan və erməni ata-analarının faciələri onun vicdanındandır: bu adam indi münaqişənin “qalib və uduzan olmadan” həll edilməsinin vacibliyindən danışır
SSRİ-nin ilk və yeganə Prezidenti, unudulma və tənhalıq içində boğulan Mixail Qorbaçovun nəvələrinin və digər qohumlarının ona qonaq olub-olmadığını bilmirəm, amma “RİA Novosti”-yə müsahibə verərək özünü xatırlatmaq fürsəti tapdığına görə sevindiyi tamamilə aydındır. Və bu müsahibəyə fikir verməmək də olardı, əgər onun içərisində sadəcə iyrənc bir şey olmasaydı.
Qorbaçov müsahibədə Dağlıq Qarabağdakı Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin həlli məsələsinə toxunmağa cürət etdi. Yeri müttəhimlər kürsüsündə olan bu qoca siyasətçi, Qarabağı yalnız döyüş əməliyyatlarının dayandırılması ilə kifayətlənməməyə, problemi onilliklər ərzində həll olunmamış qoymadan çıxış yolu tapmağa çağırdı.
“Ümid edirəm ki, Rusiya kömək edə biləcək, amma əsas rol münaqişə tərəflərinə aiddir. Ermənistan və Azərbaycan onun həllinə dair danışıqlar aparmağı öz öhdələrinə götürüblər. Çözüm hər iki tərəfin də maraqlarına cavab verməlidir, qalib və uduzanlar olmadan”, - dedi Qorbaçov. Və bu nitqlərdən sinizm, axmaqlıq və həyasızlıq kimi xoşagəlməz bir qoxu yayılır.
Həyasız təkəbbürün miqyasına baxın - Qarabağ münaqişəsinə bir həll yolu tapmağı bu problemin yaranması üçün bütün ilkin şərtləri yaradan, erməni millətçiliyi və separatizmin kökünü kəsməyən biri təklif edir.
Qorbaçov, Azərbaycan və Ermənistanın da daxil olduğu SSRİ-nin lideri idi. Yəni, Ermənistan tərəfinin respublikamıza qarşı ərazi iddialarını yatırmaq üçün bütün lazımi mexanizmlərə sahib idi. İttifaqın digər respublikalarındakı millətçiləri və separatçıları cəsarətləndirən bədnam “Pandora qutusu” nu açmamaq üçün bunu etmək məcburiyyətində idi.
Ancaq, etmədi. Bu ərazi iddialarını “iqtisadi baxımdan Qarabağın Azərbaycana nisbətən Ermənistana daha çox bağlı olduğunu” əsas gətirərək “əsaslandıran” akademik Aqanbekyan da elə Qorbaçovun müşaviri idi. Bu, primitiv və açıq bir yalan idi, ancaq Sovet millət sərhədlərini zorla dəyişdirmək üçün bütün kampaniya məhz bu amilin üzərində qurulmuşdu ki, bu da Qorbaçovun səssiz razılığı ilə erməni millətçiləri tərəfindən icra edilməyə başladıldı.
Nəticə olaraq, məhz Qorbaçovun hakimiyyəti dövründə azərbaycanlıların Ermənistandan məcburi deportasiyasına başlandı, bu da Dağlıq Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsini nəzərdə tutan “miatsum” adlı təxribatın bir hissəsi idi. Respublikamız münaqişənin ilkin mərhələsində bütün bunlara qarşı çıxdı. 80-ci illərin sonunda Bakıda keçirilən ilk mitinqlər Qorbaçovdan bu qanlı qırğını, erməni millətçilərinin bu zorakılığını dayandırması üçün çağırışlarla dolu idi.
Amma Qorbaçov bunu da etmədi. Niyə? Çünki etnik ermənilərlə əhatə olunmuşdu. Çünki həyat yoldaşı Raisa Maksimovna, ermənilərdən rəsm, ikon, almaz şəklində bahalı hədiyyələr almaq kimi bir vərdişə sahib idi. Çünki Qorbaçovun özü, hərəkətlərinin nəticələrini anlamayan küt baxışlı bir siyasətçi olduğu qədər bir narsist və populist idi.
Rəhbərlik etdiyi SSRİ-nin dağılmasının başlanğıcını qoyan millətçilik cinlərini “butulkadan buraxdı”. Əslində bu bir xəyanətdir. Belə bir cinayətə görə Qorbaçov mühakimə olunmalı idi, amma məsələ Qərbdə SSRİ-nin mövcudluğunu dayandırması üçün sonsuza qədər minnətdar olacaq patronlar qazanmasında idi.
Qorbaçova Nobel Sülh Mükafatını elə həmin 1990-cı ildə, “Xallı Mişa” nın əmri ilə Bakıda Sovet ordusunun mülki əhaliyə qarşı cəza tədbiri həyata keçirildiyi zaman verdilər. Tanklar və zirehli texnika daşıyıcıları insanları tapdalayaraq, özlərindən sonra yolun üstündə yüzlərlə ölü və şikəst olanları qoyub getdilər. Sovet əsgərləri yaralılara, ağrıdan qışqıran insanların yoldan çıxarılmasına imkan vermədilər. Təcili yardımlar atəşə tutuldu, iki həkim yerindəcə öldürüldü. Ölənlər arasında yeddinci sinif şagirdi olan Larisa Məmmədova, sinəsindən aldığı güllə yarasından öldü. 14 yaşlı oğlan İlqar İbrahimov da morqa sinəsindən güllələnərək aparıldı. Öldürülənlər arasında qadın və yaşlı insanlar var idi.
Bu, Qorbaçovun daha bir cinayətidir, ancaq onun üçün tövbə etmir. Həm də Azərbaycan tarixinin ən faciəli epizodlarından biri olan Xocalıda Azərbaycan mülki əhalisinin soyqırımı yer aldığı Qarabağ münaqişəsinin başlanmasına görə özünü günahkar hiss etmir. Bəli, Xocalı soyqırımı SSRİ dağılandan sonra 366-cı motoatıcı diviziyanın köməyi ilə erməni quldurlar tərəfindən həyata keçirildi. Ancaq SSRİ-nin başında olarkən, erməni separatizmini və millətçiliyini təşviq edən Qorbaçov idi.
Bu səbəbdən, Azərbaycan və erməni ata-analarının faciələri onun vicdanındandır. Ümumilikdə hər iki tərəfdən on minlərlə insan öldü. Və bu adam indi münaqişənin “qalib və uduzan olmadan” həll edilməsinin vacibliyindən danışır.
Əslində yenə də erməni millətçiliyini təşviq edir. Çünki Qorbaçov münaqişənin Azərbaycanın ərazi bütövlüyü çərçivəsində, “hərbi intiqam” arzusunu bəsləməyə davam edən erməni separatçılarının və millətçilərinin qalıqlarına təzyiq yolu ilə həll edilməli olduğunu demir. Bölgələri dörddə birindən çox işğal altında olan bir ölkəni dörddə bir əsrdən çox müddət ərzində xarici əraziləri işğal etmiş bir ölkə ilə bərabərləşdirir. Bu, sadəcə axmaqlıq deyil, işğalçıların şüurlu dəstəyidir.
Bu arada, o, fikirlərində davamlıdır. Həqiqətən, “demokrat” Qorbaçov, “Sunday Times” qəzetinə verdiyi müsahibədə Rusiyanın Krımı ilhaq etməsini dəstəkləmişdi. Putinin yerinə olsaydı, eyni şeyi edəcəyini söylədi. “Mən həmişə xalqın iradəsini ifadə etməyin tərəfdarı olmuşam və Krımdakı əksəriyyət Rusiyaya qovuşmaq istəyirdi” deyə Qorbaçov nəşrə bildirib. Və bu, rus “demokratı” Ukrayna məsələsinin başladığı yerdə sona çatması iddiasının düzgünlüyünün bir daha sübut edir.
Buna görə Ukraynada Qorbaçova nifrət edirlər. Ona eyni münasibət Baltikyanı ölkələrdə, Azərbaycanda da var. Elə Rusiyanın özündə də ona xor baxırlar. Orada Mixail Sergeyeviçi SSRİ-nin dağılmasında günahlandırılır. Göründüyü kimi etdiklərinə görə, Qərbdən minnətdarlıq və rahat bir varidat formasında təşəkkür alıb. Rahatlığı təmin edilsə də, çox sayda cinayətə görə tövbə etmədən bu dünyanı tərk edəcək birinə ətrafında və vaxtı ilə başçılıq etdiyi ölkədə hamı iyrənc və nifrətlə dolu baxışlarla baxır.