“Əks halda, Azərbaycan öz yaşayış məntəqələrinə adların verilməsi məsələsində uzun müddət nəzərə alınmayacaq”
Azərbaycan “Google Maps”də düzgün göstərilməyən Qarabağdakı toponimlərin adlarının dəyişdirilməsi üçün “Google” şirkətinə müraciət edib. Bu barədə Respublika Mədəniyyət Nazirliyi yanında Mədəni İrsin Qorunması, İnkişafı və Bərpası üzrə Dövlət Xidmətinin rəisi Azad Cəfərli açıqlama verib. “Qlobal virtual kartoqrafiya xidməti “Google Maps”də Azərbaycanın artıq bir ildir torpaqlarını işğaldan azad etməsinə baxmayaraq, Qarabağda yerləşən yaşayış məntəqələri və tarixi abidələri göstərmək üçün tez-tez erməni adlarından istifadə edilir”, - deyə qurum rəhbəri bildirib.
Onun sözlərinə görə, “Google Maps” proqramındakı bütün adların Azərbaycan dilinə dəyişdirilməsi vaxt tələb edir: “Əlimizdən gələni edirik ki, qısa müddət ərzində Qarabağdakı bütün yerlər, abidələr dilimizə çevrilsin ki, nə özümüz, nə də əcnəbilər çaşsınlar. Bütün dünya bilməlidir ki, bu ərazilər Azərbaycana məxsusdur. Təəssüf ki, bütün bunlar o qədər də asan deyil. Hazırda biz “Google Maps”in tərtibatçıları ilə danışıqlar aparırıq. Bunun nə qədər davam edəcəyi məlum deyil”.
Rusiyanın “EADaily” nəşri xəbər verir ki, Qarabağdakı hansı erməni toponimlərinin “Google Maps”də səhv göstərildiyini Cəfərli dəqiqləşdirməyib. Amma bununla bağlı heç bir problem yoxdur. Çünki Qarabağda praktiki olaraq bütün yer adlarının tarixi Azərbaycan adları var. Ağla gələn ilk yer 1920-ci illərin əvvəllərində bolşeviklərin iradəsi ilə orijinal adını itirərək, Stepan Şaumyan üzündən "Stepanakert" adlandırılmağa başlayan Xankəndidir. İndiyədək Mardakert, Martuni kimi adlar və hələ də Rusiya sülhməramlı kontingentinin nəzarətində olan Qarabağın kiçik yaşayış məntəqələrinin bir çoxunda erməni adlarından istifadə olunur.
Çox yaxşı olardı ki, hətta Rusiya ordusu ərazimizdən çıxmazdan əvvəl Bakı “Google”un Qarabağdakı bütün yaşayış məntəqələrinin adlarını düzgün göstərməsinə nail ola bilsin. Amma alınacaqmı? Cəfərli deyir ki, bu, asan iş deyil. Onun həyata keçirilməsinə nə mane olur? Axı biz Azərbaycanın beynəlxalq səviyyədə tanınan hissəsindən danışırıq.
Şərq-Qərb Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri, politoloq Ərəstun Oruclu mövzuda AYNA-ya belə şərh edib:
“Düzünü desəm, məmur bu prosesin vaxt tələb etdiyini deyəndə nəyi nəzərdə tutduğu çox da aydın deyil. İlk növbədə, mən hesab edirəm ki, Qarabağ toponimlərinin bütün orijinal azərbaycanca adları dövlət səviyyəsində rəsmi şəkildə təsdiqlənməlidir. Axı bu, hələ tam yerinə yetirilməyib.
İkincisi, mən çox şübhə edirəm ki, “Google Maps” ilə əlaqə saxlamaq və adın dəyişdirilməsi prosesini əlaqələndirmək, orijinal adları coğrafi yerlərə qaytarmaq üçün aylar və ya illər lazımdır. Mənə elə gəlir ki, bunun başqa bir səbəbi var - Azərbaycan bürokratik aparatı son dərəcə təsirsiz və çox savadsız işləyir. Çünki təsvir olunan kimi problemlərin həlli, bir qayda olaraq, çox vaxt tələb etmir. Bildiyimə görə, bu, ümumiyyətlə bir neçə günün işidir. Dövlət xidməti rəisinin təqdim etdiyi izahatların nədən ibarət olduğu tam aydın deyil.
Azərbaycan bürokratiyasının işinin səmərəsizliyi UNESCO ilə təmaslarda da özünü göstərdi. Bu təşkilat əslində Qarabağdakı Azərbaycan tarixi memarlıq dəyərlərini tanımaqdan imtina edəndə görülən işin nə qədər səmərəsiz olması ortada idi. Belə çıxır ki, nə üçün biz UNESCO-ya illər boyu külli miqdarda pul xərcləmişik, onun himayəsi ilə Bakıda müxtəlif beynəlxalq konfranslar keçirmişik, oradan yüzlərlə qonaq qəbul etmişik, amma son nəticədə bu qurumun qərarlarında Qarabağdakı "erməni mədəni irsi"nə daha çox diqqət yetirilir, amma eyni torpaqdakı Azərbaycan mədəni irsi ümumiyyətlə qəbul edilmir və ya vurğulanmır?
Yəni, indi Azərbaycan Nazirlər Kabinetinin qərarı ilə Qarabağdakı bütün toponimlərin adının dəyişdirilməsinə ehtiyac var. Onda bu siyahını Rusiyanın qondarma sülhməramlılarına təqdim etmək və onlardan gələcəkdə bu adlardan istifadə etmələrini tələb etmək lazımdır. Əks halda, Nazirlər Kabinetimizin qərarına uyğun gəlməyən erməni adlarını işlətməyə davam edərlərsə, sadəcə olaraq, onların bu cür tərtibatlı bütün sənədləri qanunsuz hesab edilməlidir. Tarixdə bunun çox gözəl nümunəsi var.
Türkiyə Cümhuriyyəti ilk dəfə qurulduqda, Qərb ölkələri İstanbul şəhərinin adını tanımadı. Bütün rəsmi sənədlərində “Konstantinopol” yazırdılar. Və sonra Mustafa Kamal Atatürk ölkəyə gələn bütün sənədləri, hətta dövlətlərarası müqavilələri, əgər “Konstantinopol” yazılıbsa, dərhal geri qaytarmağı əmr etdi. Və sonda hamını bununla hesablaşmağa məcbur etdi. Eyni praktikanı tətbiq etməliyik. Əks halda, Azərbaycan öz yaşayış məntəqələrinə adların verilməsi məsələsində uzun müddət nəzərə alınmayacaq”.