Dmitri Qolubovski: “Avropada qaz qiymətləri qeyri-adi dərəcədə yüksək olaraq qalacaq”
“Bloomberg” analitiklərinin qeyd etdiyi kimi, ucuz qaz dövrü keçdi və bu gün qazın qiymətləri 1000 kubmetr üçün 540 dollar təşkil edir ki, bu da hələ son hədd deyil. Ancaq qazın qiymətinin artması, mavi və "yaşıl" enerjiyə keçid hadisələr zəncirinə və hər şeydən əvvəl qlobal inflyasiyaya səbəb olacaq.
Rusiyalı iqtisadçı ekspert Dmitri Qolubovski AYNA-ya müsahibəsində qazın qiymətinin niyə artdığı və bu prosesin nələrə gətirib çıxaracağı barədə danışıb.
- İndi dünya bazarlarında qaz qiymətləri yeni rekordlar qırır və artıq 1000 kubmetr üçün 540 dollara çatıb. Bir sıra beyin mərkəzləri hesab edir ki, ucuz qaz dövrü bitib. Qazın bu qədər bahalaşmasına nə səbəb oldu? Niyə tələb birdən-birə bu qədər artdı?
- Hazırda Avropada qazın qiyməti anormal istilər səbəbindən qalxıb. Kondisionerlər üçün yüksək enerji istehlakı səbəbindən yandırılan çox böyük həcmli yanacaq anbarlardakı qaz ehtiyatlarının bərpasına imkan vermir. Eyni zamanda, “Qazprom” son vaxtlara qədər, “Şimal Axını-2” layihəsinin tamamlanmasını dəstəkləmələri üçün Almaniya və Avropa İttifaqına əlavə təzyiq faktoru kimi istifadə edərək, tədarükü artırmağa tələsmirdi.
Nəhayət, layihəyə başlamaq imkanı verildi, Amerika Birləşmiş Ştatları Almaniyanın Rusiya ilə Ukrayna arasında yeni bir müharibə başlayacağı təqdirdə, bu boru ilə təchizatı donduracağına zəmanət verməsi qarşılığında, sanksiyaları ləğv etməyi qəbul etdi. Bununla yanaşı, “Qazprom”un ixracatı sürətlə artırma qabiliyyəti də məhduddur, buna görə də Avropada qaz qiymətləri bir müddət qeyri-adi dərəcədə yüksək olaraq qalacaq.
- İndi bir çox ölkələr "yaşıl enerji"dən bəhs edir və neft kimi ənənəvi yanacaqlardan uzaqlaşır. Amma eyni zamanda, qazın qiymətinin artdığını görürük. Sizcə, qaz Azərbaycan kimi enerji istehsal edən ölkələrdə neftin əvəzinə iqtisadiyyatın yeni drayverinə çevriləcəkmi?
- Bəli, belə də olacaq. Bir neçə il əvvəl neft dövrünün sonunun qaz dövrünün başlanğıcı olduğunu söyləyən analitiklər var idi və onlar haqlı çıxırlar. Külək turbinlərinin və günəş panellərinin "yaşıl enerjisi" hələ karbohidrogenləri tamamilə əvəz edə bilməz və uzun müddət bunu edə bilməyəcək. Bir yanacaq olaraq qaz kömürdən və neftdən ekoloji cəhətdən daha təmizdir, bu da kömürün, sonra isə bütün dünyada bir yanacaq olaraq neftdən imtina, ilk növbədə, qazla əvəz olunmasına yönələcəyi deməkdir. Qaz istehsal edən ölkələr bu çevrilmədən faydalanacaq. Bu baxımdan Azərbaycanın böyük perspektivləri var.
- Enerji bazarı ətrafında inkişaf edən bütün proseslər inflyasiyaya və sənaye məhsullarının qiymətlərinin artmasına səbəb olmayacaqmı?
- Təbii ki, olacaq. İnkişaf etmiş ölkələrdə karbon vergiləri və kömür və neft istehlakını azaltmaq üçün mütəmadi olaraq görülən tədbirlər, bütün bunlar elektrik enerjisinin qiymətlərinin davamlı olaraq yüksək səviyyədə saxlanmasına gətirib çıxaracaq ki, bu da malların qiymətinin artması ilə nəticələnəcək. Qlobal enerji sektorunun yaşıllaşdırılması çox xərc tələb edən bir işdir və bu da əlvan metalların qiymətlərinin artmasına səbəb olacaq. Yaxın gələcəkdə xammal bahalaşacaq və qlobal inflyasiya kifayət qədər yüksək səviyyədə qalacaq.
İnkişaf etmiş dünyanın təşəbbüsü ilə başlayan "enerji keçidi", əlbəttə ki, sonda deyilənlərdən daha çox təsirlənəcək yoxsul ölkələri sevindirməyəcək. Lakin iqlim gündəmi ilk növbədə qlobal siyasətin prioritetlərində möhkəm yer tutub, ekoloqlar tullantıların azaldılmasının planetin gələcəyi üçün hər şeydən önəmli olduğuna siyasətçiləri inandıra bildilər və nə olursa olsun, bu istiqamətdə müvafiq tədbirlər görüləcək.