Ekspert dairələri qiymət artımı üçün heç bir əsas olmadığını bildirsələr də, piştaxtalardakı rəqəmlər əksini göstərir
Ötən ilin sonunda yumurta mövzusu mətbuatımızın səhifələrindən düşmədi və buna səbəb bildiyimiz kimi onların Rusiyaya ixracı idi. Qonşu ölkədə müəmmalı şəraitdə istehlak məhsulu piştaxtalardan yoxa çıxdı və quşçularımız bu boşluğu doldurmağa qərar verdilər.
Təbii ki, Azərbaycanda süfrə yumurtası istehsalı o səviyyəyə çatmır ki, həm özümüzü, həm də qonşularımızı bu məhsulla doyuraq. Sənaye inkişaf edir, bu il rəflərimizdə heç bir çatışmazlıq olmadı. Yayda qiymətlər davamlı olaraq düşür, soyuq mövsümdə isə yüksəlir.
Rusiyaya ixracla bağlı xəbərlər sosial şəbəkələrdə partladı - sıravi alıcıların və ekspert dairələrimizin nümayəndələrinin fikrincə, xüsusilə qışda bir məhsulun ixracı daxili bazarda qiymət artımına səbəb olacaq. “Azərbaycan Quş əti, Yumurta İstehsalçıları və İxracatçıları Assosiasiyası” İctimai Birliyinin (İB) sədri Mürvət Həsənli isə bahalaşmanın olmayacağına əmindir.
“Respublikada gündəlik yumurta istehsalı 4,9-5 milyon ədəddir, bu məhsula daxili tələbat isə 3,4-3,6 milyon ədədi ötmür. Belə ki, süfrə yumurtaları hətta xaricə - eyni vaxtda 10 xarici ölkəyə ixrac edilir. Onların arasında Yaxın Şərq və İran körfəzi dövlətləri, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, İraq, Qətər, Əfqanıstan, Səudiyyə Ərəbistanı və başqaları var. Rusiya da indi idxalçıların sırasına qoşulub”, - deyə o bildirib.
Məlumatlara görə, Azərbaycan quşçuları bütün bu müddət ərzində həm sadə logistika, həm də böyük ödəmə qabiliyyəti olan bazarı nəzərə alaraq Rusiya bazarına xüsusi həvəslə çıxırlar. Lakin idxal məhdudiyyətləri buna mane olurdu. İndi onların küçəsində də bayram var - qonşu ölkənin hakimiyyət orqanları bazarda kifayət qədər həcmdə təklif yaratmağa çalışır. Buna nail olmaq üçün Rusiya hökuməti idxal olunan yumurtanın rüsumlarının sıfırlanmasını təsdiqlədi və Azərbaycan ixracına qapı açdı.
İlk baxışdan rahat nəfəs almaq və gəlirdən həzz almaq vaxtıdır, amma ölkədə qiymətlərin qalxması ilə bağlı həyəcan təbili çalınır. Quşçular topdansatış qiymətləri qaldırmadıqlarını deyərək, artımda iştirakdan dərhal imtina etdilər.
M.Həsənlinin rəhbərlik etdiyi qurum isə, yuxarıda qeyd olunduğu kimi, bahalaşmaya heç bir əsas görmür: “Bir qutu yumurtanın qiyməti (360 ədəd) çatdırılma ilə birlikdə 53 manatdır, yəni yumurta 14,5 qəpikdir. Bu, hətta keçən ilin bu dövründən bir qəpik ucuzdur”.
Beləliklə, arifmetikanı işə salaq. Bir qəfəsdə 30 yumurta var, yəni qutuda hər biri 4.41 qəpik olan 12 qəfəs yumurta var. Bir sözlə, hesablamalar uyğun gəlir. Bununla belə, qiymət etiketi qalxıb.
Məsələn, yerli medianın məlumatına görə, son günlər bu məhsulun qiyməti 2-3 qəpik bahalaşıb. Səbəbləri soruşduqda satıcılar artımın mövsümi olmasından danışıblar. Onların sözlərinə görə, hər il payız-qış aylarında yumurta istehsalında azalma müşahidə olunur ki, bu da öz növbəsində məhsulun maya dəyərinin artmasına səbəb olur.
Sosial şəbəkələrdə və mediada pərakəndə yumurta qablarının 6-7 manata (bir yumurta üçün 20-23 qəpik) qədər bahalaşdığını görə biləcəyiniz videolar yayılıb. Satıcılar soyuq havaların başlaması ilə hasilatın azalması səbəbindən bahalaşmanı şərh edirlər. Alverçilər yumurtanın qiymətinin payıza qədər artdığını iddia edirlər və indi hamımız qış qiymət artımının yeni dalğası ilə üzləşirik. Alıcıların fikrincə, bir süfrə yumurtası indi 16-17 qəpiyə satılır və bu, kifayət qədər bahadır.
Ümumiyyətlə, bazarda artım hələ hiss olunmur. Belə ki, Rusiyaya ixrac başlayandan bəri pərakəndə satış şəbəkələrimizdə məhsul kütləvi şəkildə bahalaşmayıb, baxmayaraq ki, vaxtaşırı artım müşahidə olunur.
Bəzi ekspertlərin fikrincə, bizim şəraitdə yumurta istehsalı daxili tələbatı kifayət qədər ödəmir. Sadə hesablamalar göstərir ki, 10 milyon əhalisi olan ölkədə gündəlik 5 milyon yumurta istehsalı ilə adambaşına gündə yarım yumurta düşür.
Burada onu da qeyd etmək yerinə düşər ki, daxili tələbatın ödənilməsi ilə bağlı deyilənlər bu məhsulun ölkədə qəbul olunmuş istehlak normasına əsaslanır. Bu baxımdan biz kifayət qədər mühafizəkar yanaşmaya riayət edirik. Əgər Rusiyada, məsələn, adambaşına 280 yumurta maksimum illik norma hesab olunursa, bizdə bu, ildə 170 yumurtadan bir qədər çoxdur.
Payız-qış aylarında qiymət artımı da həddindən artıq istehsalla bağlı şübhələri artırır. Qiymət artımı, məlum olduğu kimi, bazarda məhsul qıtlığına işarədir və qışda ixrac bu problemin həllinə kömək etməyəcək.