Meqapolisdə park yerinin idarə edilməsinin xüsusiyyətləri
Aprelin 1-dən yeraltı dayanacaqlarda tariflərin 2,6 dəfə artırılması, eləcə də Bakı Dəmir Yolu Vağzalının ərazisində dayanacaqların yenilənmiş qiymətləri sakinlərin narazılığına səbəb olub və sosial şəbəkələrdə fəal müzakirə olunur. Azərbaycan Yerüstü Nəqliyyat Agentliyi tariflərin artırılmasını Hökumət Evinin, Qış Parkının və Mərkəzi Parkın yeraltı dayanacaqlarından gələn gəlirin xərcləri tam ödəməməsi ilə izah edib. Bu səbəbdən itkilərin azaldılması, eləcə də əhaliyə xidmət səviyyəsinin yüksəldilməsi məqsədilə mövcud tariflərin dəyişdirilməsi məqsədəuyğun hesab edilib.
Bəzi deputatlar da bu yenilikdən hiddətləniblər. Belə ki, Tahir Kərimli yeraltı dayanacaqların həddən artıq baha olduğunu qeyd edərək, tariflərin artırılması qərarına yenidən baxmağa çağırıb. Vüqar İsgəndərov isə hesab edir ki, avtomobil sahiblərinin ödənişli dayanacaqlarda 1-2 saatdan artıq dayanması sərfəli deyil və yeni tariflər əhalinin gəlirlərinə uyğun gəlmir.
Nəqliyyat eksperti Aslan Əsədov mövzuya dair AYNA-ya açıqlamasında deyib ki, Bakı bir neçə parkinq zonasına bölünüb: “Şəhərin mərkəzində çoxlu sayda avtomobil var və bu səbəbdən mövcud vəziyyətə uyğun olaraq yeraltı dayanacaqlar üçün yeni tariflər müəyyən edilib. Nəzərə almaq lazımdır ki, iaşə obyektləri, tarixi abidələr, muzeylər və digər qurumlar şəhərin mərkəzində cəmləşib. Yəni, bura praktiki olaraq yaşayış sahəsi deyil, gəzinti sahəsidir”.
Yol-nəqliyyat sahəsi üzrə ekspert Elməddin Muradlı isə AYNA-ya şərhində bildirib ki, Bakı Dəmir Yolu Vağzalının ərazisində dayanacaqların qiymətləri “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC tərəfindən müəyyən edilib: “İlkin təhlillər göstərir ki, hər gün ora 300-500 avtomobil gəlir. Bu avtomobillərin təqribən 70%-i 15 dəqiqə ərzində ərazini tərk edir, yəni yeni qaydalara əsasən parkinq üçün pul ödəmirlər. Avtomobil sahibləri sərnişinləri gətirir və ya qarşılayır və bu prosesə onlar 15 dəqiqədən çox vaxt sərf etmirlər. Əgər onlar bu pulsuz limiti yarım saata qədər keçsələr, o zaman tarif cəmi 1 manatdır”.
“Bakı dəmir yolu vağzalının ərazisində parkinq 72 avtomobil üçün nəzərdə tutulub. Əgər bu yer dayanacaq kimi istifadə olunarsa, bu vəziyyət onların hərəkətinə mane olan çoxlu sayda avtomobilin olmasından hiddətlənəcək sərnişinlərin narazılığına səbəb ola bilər. Ona görə də “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC-nin parkinq tariflərinin artırılması ilə bağlı qərarını düzgün hesab edirəm. Nəqliyyatın idarə edilməsi baxımından bu, düzgün qərardır. Bu məsələyə sosial nöqteyi-nəzərdən yanaşsaq, o zaman uzunmüddətli parkinqi ödəyə bilməyən avtomobil sahibləri haqlıdırlar. Amma qeyd etdiyim kimi, bu dayanacaq 72 avtomobil üçün nəzərdə tutulub. Bu səbəbdən də bu məsələnin sosial tərəfini vurğulamamalısınız. Bura dəmiryol vağzalının ərazisidir və sərnişinlər üçün nəzərdə tutulub”, - deyə həmsöhbətimiz vurğulayıb.
Yeraltı dayanacaqların tariflərinin artırılmasına toxunan ekspert qeyd edib ki, yaxınlıqda yaşayan və ya işləyən şəxsi avtomobil sahibləri üçün güzəştlər sisteminə ehtiyac var: “Məncə, bu məsələdə müəyyən fərdi yanaşmalara ehtiyac var. Müəyyən bir ərazidə yaşayan avtomobil sahibləri üçün parkinq pulsuzdur və bu ərazidə işləyən sürücülər üçün güzəştli endirimlər tələb olunur. Məsələn, iş yerlərinin yaxınlığında yerləşən parkinq üçün abunə ödənişi üçün xüsusi kartlar təqdim edə bilərsiniz. Bu yanaşma tətbiq olunarsa, o zaman əhali sevinər. İstənilən halda bu məsələlər müzakirə olunur, nəzərdən keçirilir, lakin ümumilikdə parkinq mövzusu onun idarə olunması kimi çox mürəkkəb sahədir”.
Yeraltı dayanacaqların tariflərinin artırılmasına gəlincə, Muradlının sözlərinə görə, təklif tələb yaradır: “Yeraltı dayanacaqların saxlanması xərcləri qarşılamnalıdır. Üstəlik, yeraltı dayanacaqların tarifləri yerüstü dayanacaqlardan qat-qat ucuzdur”.
Azərbaycan paytaxtında, xüsusilə şəhərin mərkəzində parkinq yerlərinin idarə olunması sahəsində islahatlara ehtiyac var. Dünya təcrübəsinin göstərdiyi kimi, məhdudlaşdırıcı tədbirlər olmadan şəxsi avtomobillərlə şəhərlərin sıxlığının öhdəsindən gəlmək mümkün deyil. Görünür, Azərbaycan 20-30 il əvvəl tətbiq olunan Seul və Tokio təcrübəsini mənimsəmək qərarına gəlib. Bu şəhərlərdə mərkəzdə parkinq yerləri azaldılmağa başlandı, parklanma qiymətləri qaldırıldı. Bu, mümkün qədər çox sakinin ictimai nəqliyyata köçürülməsi məqsədi ilə edilib.
Bakı timsalında, fəaliyyətini dayandırmış Bakı Nəqliyyat Agentliyi (BNA) yerli sakinləri ictimai nəqliyyatdan istifadə etməyə təşviq edə bilməyib. Üstəlik, bu struktur əks hərəkətə gətirib çıxaran addımlar atdı. Sakinləri şəxsi avtomobillərdən imtina edib ictimai nəqliyyatı seçməyə sövq etməli olan tədbirlər, nəzəri olaraq, ictimai nəqliyyatın inkişafı və göstərilən xidmətlərin keyfiyyətinin yüksəldilməsi ilə paralel getməli idi. Amma bu möcüzə indiyə kimi baş verməyib - Bakı sakinləri hələ də şəxsi avtomobillərdən istifadə etməyə üstünlük verirlər.
Bu səbəbdən şəxsi avtomobillərin şəhər mərkəzinə girişinin məhdudlaşdırılması və parkinq haqlarının artırılması fikri hamının xoşuna gəlmədi. Göründüyü kimi, şəxsi avtomobil sahibləri üçün məhdudlaşdırıcı tədbirlərdən sonra hakimiyyət ictimai nəqliyyatın səmərəliliyinin və cəlbediciliyinin artırılmasına diqqət yetirmək niyyətindədir. Hələlik ictimai nəqliyyatda mövcud vəziyyət acınacaqlı olsa da, məhdudlaşdırıcı tədbirlərin nəqliyyat məmurlarının hərəkətindən qıcıq yaratmasına səbəb olsa da, hələlik bu barədə ancaq söhbətlər gedir. İndi isə ən başlıcası BNA-nın acı taleyini təkrarlamamaq üçün bu planları uğurla həyata keçirməkdir...