“Bu, uzun müddətdən bəri müzakirə olunan bir məsələdir, ancaq hələ də yekdil fikrə gəlinməyib”
Təhsil sahəsindəki yeniliklər son zamanlar mütəmadi xarakter alıb. Müəllimlər, məktəblilər və onların valideynləri qarşıda onları daha hansı sürprizlər gözlədiyini və təhsil sistemindəki böyük təcrübənin necə bitəcəyini bilmirlər. Tezliklə Milli Məclis "Təhsil haqqında" qanuna dəyişikliklər paketini nəzərdən keçirməyi planlaşdırdığı üçün yeniliklərin siyahısı arta bilər.
Qanuna edilən dəyişikliklərə görə, Azərbaycanda məcburi 12 illik təhsil tətbiq oluna bilər. Məktəbəqədər təhsilin məktəb yolunda məcburi bir pilləyə çevrilməsi təklif olunur. Bundan əlavə, gələcəkdə yalnız ibtidai, ümumi və orta təhsil sahəsində ixtisaslaşmış ayrı-ayrı məktəblər yarana bilər.
Təhsil Nazirliyi yanında İctimai Şura sədrinin müavini Nadir İsrafilovun AYNA-ya dediyinə görə, mümkün dəyişikliklər 2013-cü ildə qəbul edilmiş təhsil strategiyasına uyğundur. Bu strategiyaya görə, 2020-ci ilədək uşaqların ən azı 90%-i məktəbəqədər təhsil ilə əhatə olunmalıdır.
“Bu prosesi müəyyən qədər ləngidən səbəb özəlləşdirilən uşaq bağçalarının bir qisminin profilinə uyğun işləməli olmasına baxmayaraq, fəaliyyətini dayandırması oldu. Uşaq bağçalarının yerində çoxmərtəbəli binalar və şadlıq evləri yarandı ki, bu da bağçalarının sayının azlığına gətirib çıxardı. Buna baxmayaraq, yeni layihədə məktəbəqədər mərhələyə daha çox diqqət yetirilib. Bir vaxtlar qanunda dəyişikliklər edildi və əvvəllər söhbət məktəbəqədər tərbiyədən gedirdisə, indi söhbət məktəbəqədər təhsildən gedir. 12 illik təhsilə keçid məsələsinə gəldikdə, bu məsələ də strategiyada nəzərdə tutulub. Bu, uzun müddətdir müzakirə olunan bir məsələdir, ancaq hələ də bir yekdil fikrə gəlinməyib”, - ekspert bildirib.
İsrafilovun sözlərinə görə, 12 illik təhsil Avropa standartlarına cavab verir və Azərbaycan Boloniya prosesinin iştirakçısıdır: “Görülən bütün tədbirlər Azərbaycan təhsil sisteminin beynəlxalq sistemə inteqrasiyasına yönəlib. Bu, böyük bir prosesdir, çünki bütün dərsliklərin və tədris proqramının dəyişdirilməsinə ehtiyac var. 12 illik təhsilə keçid zamanı bir il daha hansı təhsil səviyyəsinin verilməsi məsələsi ortaya çıxa bilməz. Bir çox inkişaf etmiş ölkələrin təcrübəsinə baxsaq, orada təhsilin ilkin mərhələsinin bizdən daha uzunmüddətli olduğunu görərik. Və bu, düzgündür, çünki təməl ibtidai sinifdə qoyulur”.
“Hazırlıq qrupları ibtidai təhsilin bir hissəsi hesab edilərsə, məlum olur ki, Azərbaycan artıq 12 illik təhsil sisteminə keçib. Ancaq bu mövzuda rəsmi açıqlamalar verilməyib. Hazırlıq qrupları əvvəlcə uşaq bağçalarının nəzdində olmalı idi, lakin bağçaların sayı kifayət qədər olmadığına görə məktəblərdə açılmasına qərar verildi”, - müsahibimiz vurğulayıb.
O, əlavə edib ki, müstəqillik qazandığımız andan bəri xeyli vaxt keçsə də, ölkənin təhsil sistemi hələ də keçid mərhələsindədir: “Sovet təhsil sistemindən Avropa sisteminə keçdik, lakin bu keçid elə də rahat bir proses olmadı. Kimsə köhnəni məhv etməyə tələsdiyimizi düşünür və kimsə hər şeyin düzgün edildiyinə əmindir. Ölkəmiz təhsil sistemi daxil olmaqla, qloballaşmağa çalışır. Yeniliklərin nə qədər təsirli olacağını isə zaman göstərəcək”.
N.İsrafilov tədris proqramında kurrikulum sisteminin bir vaxtlar tətbiq edilməsinin birmənalı qəbul edilmədiyini və bunun lazım olub-olmadığı barədə hələ də mübahisələrin olduğunu qeyd edib: “Bu yaxınlarda bu mövzuda başqa bir mübahisə yaşandı və əksəriyyət kurrikulum sisteminin təkmilləşdirilməsinə ehtiyac olduğunu qəbul etdi. Yenilikləri qəbul edirik, sonra da tez-tez dəyişdiririk. 2009-cu ildə təhsil haqqında bir qanun qəbul edildi və bu müddət ərzində ona, təxminən 70 dəyişiklik edildi. Ancaq indi yanaşma dəyişib, yəni hər şeyin yaxşılığa doğru dəyişəcəyinə ümid var. Vaxtilə təhsillə bağlı qanunlar və müəyyən qərarlar yalnız kabinetlərdə qəbul olunurdu. İndi ictimai rəyə daha çox diqqət yetirilir. Bu il məktəblərin açılışı müzakirə edildikdə, Təhsil naziri təhsil işçiləri, İctimai Şuranın üzvləri və valideynlərlə onlayn görüşlər keçirdi. Bütün fikirlər dinlənildi və istəklər əsasında ən optimal qərar verildi. Bu, düzgün yanaşmadır və bu yanaşma ilə müsbət nəticələrə ümid etmək olar”.
Təhsil mütəxəssisi Məlahət Mürşüdlü də AYNA-ya deyib ki, əslində ölkəmizdə bir neçə il əvvəl hazırlıq qrupları yaradılmağa başladığı zaman, qeyri-rəsmi olaraq, 12 illik proqrama keçildi: “Əvvəllər belə qruplarda iştirak könüllü idi, amma indi məcburidir. Mümkün digər yeniliklərə gəlincə, məktəbəqədər təhsilin məktəb təhsilinin mərhələlərindən biri ola biləcəyini təsəvvür etmirəm”.
Başqa bir məsələ isə uşaq bağçalarına gedən uşaqların əhatə dairəsinin artırılmasının vacibliyidir. Lakin ölkədə dövlət bağçaları çatışmır.
Mürşüdlü, müəyyən bir təhsil səviyyəsində ixtisaslaşmış məktəblərin yaradılması imkanlarını şərh edərək, belə bir praktikanın Türkiyədə olduğunu söyləyib: “Ancaq ölkəmizdə yaxın gələcəkdə belə dəyişikliklər gözlənilməməlidir. Çünki, bunun üçün bir çox yeni məktəb tikilməli olacaq və bu da yüksək xərclərlə əlaqəlidir. Ancaq gələcəkdə, 15-20 il ərzində əlverişli iqtisadi göstəricilər olacağı təqdirdə bu məsələyə qayıtmağa dəyər”.