Ya da: süd istehsalı artırsa, bəs hanı süd?
Dünyada inflyasiya dinamikasının müəyyən qədər azalmasına baxmayaraq, ölkəmizdə qiymət artımı davam edir və əsasən ərzaq məhsulları bahalaşır. Artımın səbəbləri müxtəlifdir. Məsələn, İsmayıllı rayonunda süd məhsullarının qiyməti artıb. Satıcıların fikrincə, buna başqa şeylərlə yanaşı, heyvan yeminin baha olması da təsir edib.
Qeyd olunur ki, əvvəllər dörd-beş manata satılan pendirin kiloqramı indi 7-8 manata qalxıb. Yerli bazarda spekulyantlar inflyasiyanın ümumi səviyyəsini və istehsalçılar üçün qiymətlərin daha yüksək olmasını əsas gətirirlər. Bu yaxınlara qədər eyni pendiri beş manata alıb, altı manata satırdılar, indi yeddi və səkkiz manata alıb, doqquz və on manata satırlar. Satıcıların əsas bəhanəsi budur ki, hər şey bahalaşır və bu qiymət yarışında süd çeşidi, əlbəttə ki, istisna deyil. Satıcılar mal-qara və nəqliyyat xərclərini, artan yemi əsas gətirirlər.
Necə ki, bu səbəbdən fermerlər əvvəlki kimi zəhmətlərinin bəhrəsini sata bilmir, sadəcə olaraq qiymətləri artırmağa məcbur olurlar. Ona görə də inək pendiri bahalaşıb - son vaxtlara qədər onun üzərindəki qiymət etiketi beş manatı keçmirdi, indi isə səkkizdir. Ənənəyə görə qoyun və keçi pendiri dəfələrlə bahadır - kiloqramı 18 manat, normal kərə yağı isə 20 manatdır. İstehsal da azalıb və bu da qiymət artımını sürətləndirir. Ancaq burada bir müsbət hal da var. Məsələn, yay aylarında marketlərimizdə süd məhsulları artacaq və bu, alıcılar üçün daha yaxşı şəkildə qiymətlərə təsir edə bilər.
Alıcılar da qiymət artımından “zövq aldıqlarını” gizlətmirlər və əsas maraqlı problem onların pulu necə mala vermələrdir. Süd məsələsində bu məhsulların təbiiliyi ənənəvi olaraq tənqid obyekti olaraq qalır. Vətəndaşlar südün keyfiyyətindən qəzəblənirlər və əgər baza məhsulu bu vəziyyətdədirsə, qalan süd məhsulları haqqında nə deyə bilərik?
AYNA-nın həmsöhbətləri mövcud durumdan narazılıqlarını ifadə ediblər.
“Artıq bir neçə ildir ki, təbii inək südü ala bilmirəm. Mən mağazadan ala bilmirəm, çünki nədən hazırlandığı bəlli deyil - bu, paketlərdə qəribə qarışıqdır. Yaxşısı xaricdən gətiriləndir, onlar isə bahadır və mənim imkanım yoxdur. Bu il çox yüksəldi qiymətlər. Qonşu rayondan süd gətirirdirlər - əvvəllər ondan alırdıq, amma sonra əmin olduq ki, bunu etməyə dəyməz. Təşəbbüskar "qonşu" suyu südlə qarışdırmağa, ona bir şey əlavə etməyə başladı, buna görə də bu fikirdən imtina etməli olduq”, deyən paytaxt sakini Aidə Rzayeva qəzəblənir.
Çoxları deyir ki, paytaxtımızda gündüzləri əldə çıraqla təmiz süd tapa bilməzsən. Məsələn, paytaxtın kənd tipli qəsəbəsində yaşayan həmsöhbətimiz Telman İsayevin dediyinə görə, əvvəllər onun evinin yaxınlığında inək saxlayıb, süd satan kiçik ferma olub. Yemdən sonra qiymət qalxıb və ferma ya bağlanıb, ya da harasa köçürülüb.
“Beş il əvvəl südlə heç bir problemimiz yox idi. Təsərrüfatdan düz sağım vaxtı almışıq. Orada azacıq su qatsalar da, məhsul ümumiyyətlə təmiz idi”, - deyir kişi.
Son illər təsərrüfat sahibi davamlı olaraq bahalı yemdən şikayətlənir, sonra isə biznesini bağlayır. Ona görə də indi bütün ümid Qaradağ rayonunda yaşayan qohumlarınadır: “Onların orada “özünün” satıcısı var, rayondan keyfiyyətli süd və qatiq gətirir. Mən də etibarlı satıcılardan qatıq almağa çalışıram, çünki qiymət artımına baxmayaraq, mağazadakıların çox vaxt keyfiyyəti arzuolunmaz qalır və çox qəribə dadı var”.
Sorğuda iştirak edən bir çox vətəndaşı mağazalarımızda satılan qablaşdırılmış südün keyfiyyəti qane etmir. Əgər tanışın vasitəsilə təmiz süd ala bilirsənsə də, pendir, kəsmik və xüsusilə kərə yağı tapmaq əməlli-başlı problemdir.
Bununla belə, rəsmi məlumatlar hər il ölkəmizdə süd istehsalının artması ilə sevindirir. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, bu il də gözləntiləri aldatmayıb - yanvar-mart aylarında onun istehsalı daha 1,7 faiz artıb. Belə olan halda süd məhsullarının qiymətləri niyə sıçrayışla artır və vətəndaşlar təbii məhsulun olmamasından şikayətlənirlər – bunu statistika dəqiqləşdirmir.