“Ölkənin neft-qaz sektorunda cəmi 31 min 400 nəfər çalışır, amma ölkənin ümumi daxili məhsulunun 48 faizə qədərini məhz bu sektor təşkil edir”
İqtisadiyyat naziri Mikayıl Cabbarov iqtisadiyyatın və məşğulluq bazarının içərisində baş verən önəmli hadisəni bölüşüb. Onun sözlərinə görə, özəl sektorda muzdla işləyənlərin sayı dövlət və neft seqmentlərində çalışanlara nisbətən üstünlük təşkil edib. Hər şey yaxşı olardı, lakin Dövlət Statistika Komitəsinin (DSK) hesabatlarının müəllifləri hesab edirlər ki, yerli əmək bazarında vəziyyət fərqlidir.
Ötən il özəl sektorda çalışan işçilərin sayı dövlət və neft sektorunda çalışan işçilərin sayını üstələyib. Bu barədə nazir “Vergi sistemi yeni inkişaf dövründə: iqtisadiyyatın davamlı inkişafı üçün strateji hədəflər” adlı forumda danışıb.
“Biz bu prosesə başladığımız 2019-cu ildə dövlət müəssisələrində 850 mindən çox işçi çalışırdı. İndi beş illik uğurlu işin nəticələrinə əsasən, özəl sektorda çalışanların sayı dövlət və neft seqmentlərində muzdla işləyənlərin sayını üstələyib”, - deyə Cabbarov bildirib.
Bu açıqlama fonunda DSK-nın son hesabatları diqqət çəkir. 2024-cü il yanvarın 1-nə olan vəziyyətə əsasən, Azərbaycanın iqtisadiyyat sektorunda muzdla çalışan işçilərin sayı 1741,8 min nəfər olub, onlardan 899,1 min nəfəri iqtisadiyyatın dövlət sektorunda, 842,7 min nəfəri isə qeyri-dövlət sektorunda fəaliyyət göstərir.
Statistik məlumatlardan da göründüyü kimi, vəziyyət tamamilə fərqlidir və dövlət sektoru hələ də bağlanan rəsmi əmək müqavilələrinin sayına görə liderlik edir. Deməli, İqtisadiyyat Nazirliyi rəhbərinin açıqlaması bu fonda kifayət qədər qəribə görünür. Və əgər nazirlik hələ də haqlıdırsa, o zaman suallar daha da çoxalır.
Bununla belə, iqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli deyir ki, müxtəlif dövlət qurumlarının bəyanatlarında belə qəribə uyğunsuzluqların mövcudluğu ilk dəfə deyil: “İqtisadçılar əvvəllər müxtəlif strukturlar səviyyəsində statistik məlumatlarda ziddiyyətlər müşahidə ediblər. Dəfələrlə olub ki, ölkənin ali rəhbərliyinin və aidiyyəti rəsmilərin açıqlamalarında göstəricilər fərqli olub”.
“Bu ilin əvvəlinə olan rəsmi statistikanı müqayisə etsək, dövlət sektorunda özəl sektordan 56,4 min nəfər çox işçi çalışır. Amma İqtisadiyyat naziri özəl sektorun üstünlük təşkil etməsindən danışır. Onlardan hansının haqlı olduğunu söyləmək çətindir – İqtisadiyyat Nazirliyinin, yoxsa Dövlət Statistika Komitəsinin”, - deyə ekspert AYNA-ya söyləyib.
Bildirib ki, əslində, işçilərin nisbəti o qədər də vacib deyil, başqa bir şey maraqlıdır: “Təsəvvür edin, ölkənin neft-qaz sektorunda cəmi 31 min 400 nəfər çalışır, amma ölkənin ümumi daxili məhsulunun 48 faizə qədərini məhz bu sektor təşkil edir. Üstəlik, dövlət büdcəsinin gəlirlərinin 52,7 faizi neftdən gəlir. İxracımızın strukturunda neft-qaz seqmenti 92,5 faiz təşkil edir. Belə çıxır ki, 31,4 min nəfər ölkə büdcəsinin yarıdan çoxunu təmin edir və onun ixracında əsas payı neft və qaz təşkil edir”.
İqtisadçının sözlərinə görə, bu məlumatlarla bağlı İqtisadiyyat Nazirliyinin fikrini öyrənmək maraqlı olardı.
Öz növbəsində iqtisadçı ekspert Pərviz Heydərov AYNA-ya şərhində qeyd edib ki, 5 il əvvəl tam gücü ilə başlayan iqtisadiyyatın ağardılması və əmək bazarının bir hissəsinin kölgədən çıxarılması prosesi həqiqətən də rəsmi bağlanmış əmək müqavilələri seqmentində artımı stimullaşdırır: “Bu proseslər Dövlət Sosial Müdafiə Fonduna daxilolmalara təsir edib. Belə ki, 2019-cu ildən bəri ilk dəfə olaraq özəl qeyri-neft sektorunda gəlirlərin və əmək haqqının kölgədən çıxması sayəsində dövlət büdcəsindən Fonda transfertin 150 milyon manat azaldılması mümkün olub. Bu mənbədən profil strukturuna ödəmələr artdı və böyüməyə davam edir”.
Rəsmi statistikaya görə, təkcə son bir il ərzində respublika üzrə 14,9 min iş yeri ləğv edilib. Bu müddət ərzində bağlanan iş yerlərinin 52,4 faizi qeyri-dövlət sektorunda olub.