Alüminium bazarı silkələndi: Azərbaycan qiymət artımından necə istifadə edəcək?
Alüminium bütün metallar arasında istehlakına görə dünyada yalnız poladdan sonra ikinci yerdədir. Bu metala olan tələbat, müxtəlif sahələrdə, o cümlədən avtomobil sənayesində tələb olunduğu üçün, qlobal iqtisadiyyatın bərpası ilə artmaqda davam edəcək. Onun qiyməti də artır. Belə ki, bazar ertəsi günü metal fyuçersləri hər ton üçün 2775,5 dollara yüksəldi ki, bu da 2010 -cu ilin maksimumunu keçdi. Qiymətlərin sıçrayışı Qvineyada dövlət çevrilişindən sonra baş verdi, çünki bu ölkə dünya bazarına boksitin (alüminium istehsalı üçün xammal) 20% -ni verir.
Çin dünyanın ən böyük alüminium istehsalçısıdır və bu il alüminium qiymətlərinin artmasının səbəblərindən biri də ölkənin ətraf mühitə zərərli tullantıları azaltmaq öhdəliyi oldu. Karbon tullantılarını məhdudlaşdırmaq istəyi Çin alüminium sənayesinin fəaliyyətinə təsir etdi.
Bu metalın qiymət artımı yalnız alüminium istehsalçılarının xeyrindədir. Alüminium ölkəmizdə də istehsal olunur, amma məsələ Azərbaycanın mövcud vəziyyətə necə reaksiya verəcəyi ilə bağlıdır.
Dövlət Gömrük Komitəsindən verilən məlumata görə, bu ilin 7 ayı ərzində dünya bazarlarına 30 min tondan çox alüminium və ondan düzəldilən məhsullar göndərilib. Ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə ölkəmiz bu metalın ixracını 5%-dən çox artırıb. Bu dövr üçün ixrac gəliri təxminən 73 milyon dollar təşkil etmişdir ki, bu da ötən ilin yanvar-iyul ayları ilə müqayisədə 42% çoxdur. Bu göstəricilər əlvan metalların qiymətlərinin artması hesabına əldə edilib. Hesabat dövründə alüminium və ondan məhsul ixracı Azərbaycanın ümumi ixrac həcminin 0,64% -ni təşkil etmişdir.
İqtisadçı Fuad Əlizadə əmindir ki, hazırda Azeraluminium üçün bu müəssisənin istehsal etdiyi məhsulların satışı üçün əlverişli mühit yaranıb. İndi orada istehsal gücünü artırmaq üçün işlər aparılır, hazırda şirkət ildə 50 min ton ilkin alüminium istehsal edir, lakin bu rəqəmi ildə 100 min tona çatdırmağı planlaşdırır. Alüminiumun baha olması səbəbindən işi sürətləndirmək üçün yaxşı bir stimul var.
Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin Beynəlxalq İqtisadiyyat kafedrasının dosenti Emin Qəribli qeyd etdi ki, alüminiumun qiyməti Qvineyada baş verən çevriliş kimi fors -major vəziyyətə görə sıçrayışa uğrasa da, bir müddət sonra sabitləşəcək. Ancaq son 3-4 ildə əlvan metalların, xüsusən alüminium və misin, komponentlər istehsalında daha tez-tez istifadə olunmağa başlaması səbəbindən dəyəri artır.
O xatırladıb ki, ölkəmizin, xüsusən də Qarabağda alüminium istehsalı üçün xammal var. Böyük bir alüminium filizi yatağı (alunit) Daşkəsəndə yerləşir.
Ekspertin sözlərinə görə, biz qeyri-neft sektorunun ixracını artırırıq. Ötən illə müqayisədə 30%-dən çox artmışdır. Həmçinin, alüminium ixracı da artmışdır.
İqtisadçı alüminiumun istehsal üçün xammal olduğunu, amma onu xammal kimi deyil, hazır məhsul və ya komponent olaraq satmağın daha sərfəli olduğunu vurğuladı. Bu vəziyyətdə marja daha yüksək olacaq.
"Bu təcrübə bütün sahələrdə olmalıdır və müəyyən uğurlar artıq müşahidə edilə bilər. Belə ki, bu il şirələrin ixracı artdı və bu, yalnız tərəvəz və meyvə satmaqdan qat -qat sərfəlidir. Neft -kimya sənayesinə gəldikdə, müvafiq istehsal Sumqayıtda qurulur. Alüminium sənayesinin xammalına yönəlmiş bir istehsal yaratmaq da lazımdır. Əksər ölkələr artıq komponentlərin yaradılmasına diqqət yetirirlər. Məsələn, Sinqapur və Tayland kompüter çiplərinin istehsalında ixtisaslaşıblar. Müxtəlif sahələrdə, xüsusən də avtomobil sənayesində, alüminiumdan hazırlanan komponentlər üzrə İT -də ixtisaslaşmalıyıq",- dedi Qəribli.
Onun fikrincə, transmilli korporasiyalarla məhsulların dünya bazarında satışını təşviq edəcək müqavilələr bağlamaq lazımdır. Bizdə də öz növbəmizdə müvafiq xammal və əmək ehtiyatları var.
Elya Belskaya