Köhnə ssenari işə düşdü: işğalçılar Zaporojye, Xerson və Krımdan çıxırlar
Ukrayna ordusunun əks-hücum əməliyyatına başlayacağı ehtimalı artdıqca Rusiyanın işğal etdiyi Ukrayna ərazilərində yerləşən ruspərəstlərin və rus hərbçilərinin qaçdığı haqqında məlumatlar yayılıb. UNİAN bu məlumatlar əsasında araşdırma aparıb. AYNA sözügedən araşdırma yazısını istinadla təqdim edir:
Mayın əvvəlində ruslar müvəqqəti işğal olunmuş Zaporojye və Xerson vilayətlərinin bir çox şəhər, qəsəbə və kəndlərində “evakuasiya” elan ediblər. Bunun necə baş verdiyini müşahidə edərək belə qənaətə gələ bilərik ki, işğalçılar iki məsələ üzərində mərc edirlər – onlar öz mənfi hücumlarını mülki şəxslərlə ört-basdır edirlər və ələ keçirilən AES-dən ticarət üçün istifadə edə bilərlər.
Xerson və Zaporojye vilayətlərinin müvəqqəti ələ keçirilən ərazilərində Rusiya hərbçiləri təxliyyə işləri aparır. Xüsusilə, Milli Müqavimət Mərkəzinin məlumatına görə, Arabat oxundakı yaşayış məntəqələrindən olan əməkdaşların çoxu artıq bölgəni tərk edib. Zaporojye bölgəsində də işğalçılar Krıma qaçmaq üçün plan hazırlayıblar. Bununla belə, işğalçılar üçün vəziyyət yarımadanın özündə də yaxşı deyil: orada istehkamların hazırlanması ilə yanaşı, artıq su və ərzaq ehtiyatları yaradılır, “məmurlar” öz qohumlarını Rusiyaya aparmağa çalışırlar. Həyəcan o həddə çatıb ki, Krım körpüsündə və Donetsk vilayətinin Novoazovsk şəhəri yaxınlığında Rusiya Federasiyası ilə sərhəddə tıxac yaranıb.
Zaporojye və Xerson vilayətlərində müvəqqəti işğal olunmuş ərazilərdə rusların və “məmurların” çaxnaşmasını, hərəkətlərini müşahidə edərkən, xatırlayıram: “Axı bu, artıq baş verib!”. 2022-ci ilin oktyabrında işğalçılar təxminən eyni ssenari ilə Xerson vilayətinin sağ sahilindən qaçıblar.
Ukraynanın əks-hücuma hazırlığı ilə bağlı davamlı xəbərlər fonunda işğalçıların əsəbi olması təəccüblü deyil. Ukraynaya xain olan işğalçı administrasiyaların nümayəndələri ötən ilin sentyabrında “Rusiyaya birləşmək haqqında” müqavilələr imzaladıqdan, yəni Rusiya Federasiyası Zaporojye və Xerson vilayətlərini formal olaraq ilhaq etdikdən sonra rusların “qələbələri” başa çatdı. Axı Xersondan qaçış artıq bir neçə həftədən sonra başlamışdı.
Təbii ki, heç kim belə bir “xoşməramlı jesti” elan etmədi, lakin hərbi texnika tədricən Dnepr çayının sol sahilinə, rus zabitləri və onlarla əməkdaşlıq edən “məmurlar” isə daha da uzağa - Donetskə və ya Krıma köçdülər. İndi oxşar bir şey baş verir. Üstəlik, qaçaq rusların sayının azaldılmasına Ukrayna Müdafiə Qüvvələri tərəfindən əhəmiyyətli kömək təmin edilir, işğalçıların yerləşdirilmə yerləri (işğalçıların özləri ilə birlikdə) və silah anbarları məhv edilir.
İşğalçılar ötən payızda qaçdıqları kimi hərəkət edirlər. Xüsusən də inzibati binaları və digər yerləri tərk edərkən, oraları talan edirlər, işğal zamanı əməllərini sübut edə biləcək sənədləri məhv edirlər.
Belə ki, Xerson vilayəti hərbi administrasiyasının rəhbəri Aleksandr Prokudinin sözlərinə görə, müvəqqəti işğal altında olan Qolya Pristanda ruslar xəstəxananı qarət edir, oradakı bütün mebel, avadanlıq və texnikanı aparırlar. Yaxud müvəqqəti işğal olunmuş Melitopoldan başqa bir misal: şəhərin meri İvan Fedorovun dediyinə görə, ruslar və onların yerli tərəfdarı olan xainlər oradan kompüter avadanlıqlarını aparır, sənədləri yandırırlar. Və bütün bunlar bir gündən artıqdır ki, baş verir.
Canlı qalxan
Mayın 8-də Kreml rus diktatorunun ictimaiyyət qarşısına - "parad" adlı şouya çıxıb-çıxmayacağına qərar verə bilməyəndə Yevgeni Balitski Zaporojye vilayətinin işğal olunmuş hissəsindən bir neçə yaşayış məntəqəsindən əhalinin təxliyəsi barədə məlumat verdi. Eyni zamanda, maraqlıdır ki, o, videomüraciətində “çaxnaşma yoxdur” deyə camaatı inandırmağa çalışdı, lakin səs yazısı ifşa olundu... Məlum oldu ki, səs yazısı Simferopoldakı studiyada alınıb.
O, qərarın “insanların təhlükəsizliyini təmin etmək üçün” verildiyini bildirib. Həmçinin bildirib ki, ilk növbədə uşaqların valideynləri ilə birlikdə, qocalar, xüsusi qayğıya ehtiyacı olan şəxslər və tibb müəssisələrinin xəstələri təxliyə olunacaqlar.
Həqiqətən nə baş verir?
Zaporojye vilayətində müvəqqəti işğal olunmuş ərazilərin sakinləri deyirlər ki, məsələn, xəstəxana xəstələri, xüsusən də heç kimdən soruşmadan sadəcə olaraq Melitopola göndərilir. Həmçinin, düşmən çoxlu sayda mülki vətəndaşı Berdyanska köçürməyə çalışır. Eyni zamanda, “qaçqınların” çox hissəsi azyaşlılardır. Və belə pərdə altında işğalçılar ailələrinin çıxarılmasını və işğal idarələrinin sənədləşdirilməsini, rus hərbçilərinin köçürülməsini təşkil edirlər.
Bunu Berdyansk şəhər hərbi administrasiyasının rəhbəri Viktoriya Qalitsina da təsdiqləyir.
"Avtobusların yalnız üçdə birində mülki şəxslərdir, qalanları isə rus hərbçiləri ilə olub. Mülki əhali Berdyanska, işğalçının ordusu isə Mariupola aparılıb. Biz hələ də başa düşə bilmirik ki, bu, istehkam üçündür, yoxsa Donetskdən Rusiyaya aparılırlar? Yəni ruslar müvəqqəti işğal olunmuş ərazilərdən olan insanlardan öz əsgərləri üçün “insan qalxanı” kimi istifadə ediblər”, - hərbi adminstrasiya rəhbəri qeyd edib.
Melitopol meri İvan Fedorovun sözlərinə görə, bir həftə ərzində işğalçılar iyirmiyə yaxın yaşayış məntəqəsindən dinc əhalini çıxarmağa cəhd ediblər. Lakin verilən vədlərin reallığa uyğun gəlməməsi səbəbindən “missiya” uğursuzluqla nəticələnib. Əvvəla, Azov dənizi və ya Krım sahillərindəki kurortlar əvəzinə insanlar dözülməz şərait olan yerlərdə yerləşdirilir və ya Rusiyaya, sözün əsl mənasında çadırlarda yaşamağa aparılır. İkincisi, “qaçqınlara” hər birinə 10 min rubl vəd edəndən sonra heç kim onlara məlumat verməyib ki, pul yalnız Rusiya pasportu olduqda veriləcək. Odur ki, olmayanlar evlərinə gedirlər.
"Sakinlərin əksəriyyəti rusların təbliğatına ümumiyyətlə qulaq asmırlar - onlar evdə oturub Ukrayna Silahlı Qüvvələrini gözləyirlər", - Melitopol meri bildirib.
Silahlı Qüvvələrin hücumunu gözləyən işğalçılar Krımda da özləri üçün “insan qalxanı” yaratmağa çalışırlar. Və bunu cəsarətlə və həyasızcasına edirlər. Belə ki, bir neçə gün əvvəl qazaxıstanlı politoloq, beynəlxalq hüquqşünas Ruslan Tusupbekov sosial şəbəkələrin birində öz səhifəsində yazıb ki, hansısa müsabiqədə qalib gələn qazaxıstanlı məktəblilər 24 gün müddətinə “Artek”ə gedəcəklər.
"Mən sadəcə qəzəblənirəm! Siz uşaqları faktiki müharibə zonasına necə göndərə bilərsiniz, hətta Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin əks-hücumu əməliyyatı ərəfəsində? Krım nədir, Artek nədir?", - deyə politoloq qeyd edib.
"Sülh atomu"nun girovları
Rusiya tərəfindən işğal olunmuş Zaporojye AES-in əməkdaşları bilərəkdən Krımda “istirahət” axtarırlar. Bu barədə “Energoatom” xəbər verir.
"Zaporojye AES-in indiki qondarma sükançıları kütləvi şəkildə Kerç boğazına yaxın "dincəlmək" istəyini nümayiş etdirir, ruslardan məzuniyyətə getməyi xahiş edirlər. Bununla belə, ciddi kadr çatışmazlığı səbəbindən orta səviyyəli "menecerlər" buna icazə vermir... Vətən xainləri təxliyyə yollarını axtarırlar, çünki anlayırlar ki, Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin gəlişi yaxındır, ona görə də qaçmağa çox az vaxt qalıb. Ona görə də çaxnaşma yaranıb”, - deyə dövlət müəssisəsi məlumat yayıb.
Yerli mətbuatda işğalçıların AES-dən üç minə yaxın əməkdaşını “evakuasiya etməyi” planlaşdırdıqları barədə məlumat yayılır (Enerqoatom da belə rəqəmlərə istinad edir). Bunun isə stansiyanın fəaliyyətinə təhlükə yaradacağını deyirlər.
"Hətta rüsvayçı müqavilələr bağlayaraq, rəşistlərlə əməkdaşlığa razılıq verən ukraynalı işçilər də yaxın gələcəkdə "evakuasiya” ediləcəklər”, “Energoatom”a verilən məlumatda deyilir.
Lakin işçilərin əksəriyyətinin yaşadığı Enerqodara stansiyasının peyk şəhərciyinin sakinləri deyirlər ki, hazırda heyət AES-in istismarının təhlükəsizliyindən asılı olmayaraq, stansiyanı tərk edir.
"İndiyə qədər evakuasiya könüllüdür. Rusiyadan “Rosatom” və işğal administrasiyasından gələnlər, qondarma turerlər AES heyətini tərk etdilər", - nüvə enerjisi və nüvə təhlükəsizliyi üzrə ekspert, üzv Olqa Koşarna əlavə edib.
Beynəlxalq təhlükəsizlik və hərbi məsələlər üzrə ixtisaslaşmış Britaniyanın RUSI analitik mərkəzinin analitikləri son hesabatlarından birində qeyd edirlər ki, bu təhdidlər kifayət qədər realdır: “Geri çəkilən Rusiya qüvvələri obyektdə insident törətməyə cəhd edə bilərlər”.