“Cənab Eyvazov heç vaxt Rusiyanın başlatdığı müharibəni dəstəkləməyib, əksinə...”
Ötən həftə Azərbaycanın Xalq artisti Yusif Eyvazov Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrına direktor təyin olunması ilə bağlı “Instagram” hesabında paylaşım edib: "Əminəm ki, biz birlikdə teatrımızı tamamilə yeni beynəlxalq səviyyəyə çıxaracağıq”.
Onun planlarının necə reallaşacağını zaman göstərəcək. Sadəcə onu qeyd edim ki, teatr artıq çox yüksək səviyyəyə qaldırılıb – bunu müxtəlif ölkələrdən qonaq ifaçıların öz səhnəsində müntəzəm çıxışları sübut edir.
Ancaq indi başqa bir şey haqqında danışacağıq. Məsələ burasındadır ki, Odessa Milli Akademik Opera və Balet Teatrının baş dirijoru Vyaçeslav Çernuxo-Voliç, yeni direktoru müğənni Yusif Eyvazov olan Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrında çıxış etdiyi üçün işdən çıxarılıb. Odessa operasının bəyanatında vurğulanır ki, Çernuxo-Voliç Ukrayna incəsənətini beynəlxalq səviyyədə təmsil edir və buna görə də “rus dünyasının nümayəndələri ilə hər hansı müqavilələrə” yol verməməli və Rusiyanın Ukraynaya qarşı açdığı müharibəni pislədiyini nümayiş etdirməlidir.
Vurğulanır ki, Y.Eyvazov Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrına rəhbərlik edib, Çernuxo-Voliçin səfəri ərəfəsində dirijorun çıxışı günü birlikdə fotolar çəkilib. Və burada bir sıra mühüm məqamları xatırlatmaq vacibdir.
Əvvəla, V.Çernuxo-Voliç Belarusdan olan dirijordur, 2019-cu ildə Belarusdan Ukraynaya köçərək, Odessa Milli Opera və Balet Teatrının baş dirijoru olur. 10 ildən artıqdır ki, Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrı ilə əməkdaşlıq edir. O, Azərbaycanda işləmək imkanının olduğunu hər zaman minnətdarlıqla vurğulayır, Azərbaycanın 44 günlük müharibədə qalib gələrək torpaqlarını geri almasından sevincini həmişə və açıq şəkildə bildiririb.
Baş verənlərlə bağlı şərh almaq üçün onunla əlaqə saxladım. "Məncə, Odessa Milli Opera və Balet Teatrının rəhbərliyinin mövqeyi çox qəribədir. Mən əminəm ki, cənab Eyvazovla onun həyat yoldaşı, Rusiyanın məşhur opera müğənnisi Anna Netrebko arasında bərabərlik işarəsi qoymaq mümkün deyil. Onların müxtəlif məsələlərə, o cümlədən Rusiyanın Ukraynaya qarşı müharibəsinə dair tamamilə fərqli baxışları ola bilər. İctimai sahədə gördüklərimdən belə aydın olur ki, cənab Eyvazov heç vaxt Rusiyanın başlatdığı bu müharibəni dəstəkləməyib. Əksinə, onun müharibənin əleyhinə olduğunu, heç bir şəkildə onu dəstəkləmədiyini və Ukraynada çoxlu dostlarının olduğunu oxudum, yəni onun anti-müharibə mövqeyindən çıxış etməsi mənim üçün tamamilə aydındır. Bu barədə Odessa Milli Opera və Balet Teatrının rəhbərliyinə də dedim. Amma mənim arqumentlərim qəbul olunmadı”, - deyə V.Çernuxo-Voliç bildirdi.
O, əmindir ki, hadisələrin bu cür inkişafı Ukrayna incəsənətinə xələl gətirəcək və onun dünyadakı imicinə zərbə vuracaq: "Ukraynanın strateji müttəfiqi olan, Ukraynaya hər zaman siyasi dəstək verən Azərbaycana qarşı bu cür hərəkətlərin baş verməsi xüsusilə xoşagəlməz və təhqiramizdir. Buraya külli miqdarda humanitar yardım göndərib. Siz başa düşməlisiniz ki, cənab Eyvazov artıq təkcə məşhur opera müğənnisi deyil, həm də Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrının direktoru, yəni dost Azərbaycanda dövlət məmurudur. Odessa Milli Opera və Balet Teatrının rəhbərləri bunu nəzərə almalıydılar. Onların hərəkətləri şəxsən mənə yolverilməz görünür və beynəlxalq qalmaqala səbəb olur”.
Mövqe belədir. Bircə onu əlavə edim ki, Rusiyanın Ukraynaya qarşı genişmiqyaslı müharibəsi başlayandan bəri onlarla ukraynalı sənətçi Bakıda qastrol səfərində olub. Eyni zamanda rus opera və balet artistlərinin qastrol səfərləri olub. Teatrın keçmiş rəhbərliyi Akif Məlikovun simasında balansı bacarıqla və aydın şəkildə qorunub saxlanıla bildi. İndi bu baş verməyəcək. Odessa operasının baş dirijor V.Çernuxo-Voliç haqqında verdiyi qərar isə buna əyani sübutdur.
Bəli, rejissor özü bu qərarı ədalətsiz hesab edir. Amma bu, belədir, sadəcə olaraq başqa yol yoxdur. Və burada xatırlatmaq lazımdır ki, digər Ukrayna opera və balet artistləri də qastrol səfərləri ilə Bakıya gəlmişdilər. Xüsusilə, həmin Odessa Milli Akademik Opera və Balet Teatrının solisti Boqdan Pançenko və ya Ukraynanın Taras Şevçenko adına Milli Akademik Opera və Balet Teatrının solisti Dmitri İvançenko və digər ukraynalı sənətçilər. Onların Azərbaycana qastrol səfərinə icazə veriləcəkmi? Görünür, artıq yox.
Üstəlik, Rusiya ilə müharibədə Ukraynanı güclü dəstəkləyən Baltikyanı ölkələrin və digər Avropa ölkələrinin sənətçiləri də Bakıda qastrol səfərindən imtina etsələr, təəccüblənmərəm. Məsələ ondadır ki, Y.Eyvazovun ilk növbədə 2012-ci il fevralın 6-da prezidentliyə namizəd Vladimir Putinin etibarlı adamı kimi rəsmi qeydiyyatdan keçmiş Anna Netrebkonun əri olduğunu hesab edə bilərlər. Bundan əlavə, 2014-cü il dekabrın 7-də Netrebko “Novorossiya parlamentinin sədri” Oleq Tsarevlə Novorossiya bayrağı fonunda şəkil çəkdirərkən, Donetskdə hərbi əməliyyatlar nəticəsində zərər çəkmiş Donbass Opera teatrının bərpası üçün bir milyon rubl bağışlayıb.
Bəli, keçən il fevralın 26-da Netrebko “Instagram”da rus və ingilis dillərində yazıb, orada “bu müharibənin əleyhinə olduğunu”, özünün “siyasi şəxs olmadığını” bildirib və qeyd edib: “Sənətkarları və ya hər hansı ictimai xadimi onların siyasi baxışlarını açıq şəkildə ifadə etməyə məcbur etmək və vətənini pislətmək yanlışdır”.
Hər halda, 2022-ci il martın 1-dən Bavariya Dövlət Operası Anna Netrebko ilə əməkdaşlığı dayandırıb və 2023-cü il yanvarın 7-də o, Ukraynanın sanksiya siyahısına salınıb.
Y.Eyvazova gəlincə, Metropoliten Operası martın 17-də Anna Netrebkonun ərinin bu ilin mart və aprel aylarında “Toska” operasındakı çıxışlarını ləğv etdiyini açıqlayıb. Altı tamaşada Kavaradossi rolunda çıxış etməli olan Eyvazovu Metyu Polenzani əvəzləyib. “Metropolitan Opera”nın baş direktoru Peter Qelb bildirib ki, o, Eyvazovun tərəfdaşlığından çıxmaq qərarına əsasən tenorun keçən il soprano Anxel Blunun Anna Netrebko və digər sənətçilərin tünd qrimdə çıxış etməsi səbəindən “Aida”nı Arena di Veronada səhnəyə qoymaqdan imtina qərarının qəbul etməsini tənqid etdiyi şərhlərə görə verib.
Qelb onu da bildirib ki, Yusif Eyvazovun Netrebko ilə münasibətlərini nəzərə alsaq, bu, “Toska” operasını dörd tamaşada oxuyacaq ukraynalı soprano Lyudmila Monastyrskaya qarşı hörmətsizlik olacaq. Teatrdan bildirilib ki, ləğv edilən tamaşalara görə Yusif Eyvazova kompensasiya ödəniləcək. Belə bir səhnə yaranıb. Belə vəziyyətdə Y.Eyvazov üçün rəhbərlik etdiyi teatrı “tamamilə yeni beynəlxalq səviyyəyə” çatdırmaq çətin olacaq.