Valeri Ryabix: “İşğalçıların heç bir motivasiyası yoxdur, yəni ruslar özləri də görürlər ki, onların ordusu müharibə aparmaq iqtidarında deyil”
Rusiyanın Ukraynaya qarşı işğalçı müharibəsi davam edir. Ukrayna Silahlı Qüvvələri sentyabr ayından əks-hücumlara başlayıb və Xarkov vilayətini azad edib. Bununla yanaşı, cəbhənin bütün istiqamətlərində Ukrayna ordusunun uğurları var. Xarici ekspertlər bildirirlər ki, Qərb tərəfdaşlarının misli görünməmiş yardımları ilə Ukrayna Rusiyanı demək olar ki, məğlub edir.
Ukraynanın “Defence Express” təşkilatının eksperti Valeri Ryabix müharibə ilə bağlı UNİAN-ın suallarını cavablandırıb. AYNA hərbi ekspertin fikirlərini istinmadla təqdim edir:
- Cənab Valeri, Rusiyanın Ukraynanın dinc əhalisinə qarşı açıq terrora əl atdığını nəzərə alsaq, müharibənin strateji dönüş nöqtəsinə çatdığını hesab etmək olarmı?
- Strateji dönüş nöqtəsinin Xarkov əməliyyatının başlaması və uğurla nəticələnməsi ilə gəldiyini söyləmək olar. Əvvəlcə düşmən irəliləyişi oldu, sonra hücumu dəf etdik, yayda cəbhə xətti sabitləşdi, sentyabrda isə əks-hücum başladı.
Xüsusilə, dönüş nöqtəsi bir neçə faktorla bağlıdır: Qərb tərəfdaşlarının köməyi ilə Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin döyüş meydanında maksimum texnoloji üstünlüyünün yaradılması; əsgərlərimizin texnoloji üstünlüyü təmin edən müasir vasitələrdən istifadə vərdişlərinin hazırlanmasında üstünlüyə nail olmaq; ukraynalı hərbçilərin ərazimizi azad etməyə motivasiyası. Məhz bu amillər döyüş meydanında dönüş nöqtəsini formalaşdırdı və əldə edilməsini təmin etdi.
- Belə çıxır ki, uğurlu Xarkov əməliyyatı buna təkan olub?
- Qərb hərbi ekspertləri bu əməliyyatın hərb tarixi dərsliklərinə düşə biləcəyini vurğulayırlar. İkinci Dünya müharibəsindən sonra belə genişmiqyaslı hərbi əməliyyatları xatırlamaq çətindir. Bu əməliyyat müasir əməliyyat sənəti nümunəsi kimi öyrəniləcək.
Bu əməliyyatı planlaşdıran və idarə edən Xarkov istiqamətində əməliyyat-strateji qoşun qruplaşmasının komandiri - Quru Qoşunlarının komandanı general-polkovnik Sirski düşməni çaşdıran bir sıra qərarlar tətbiq etdi. Məsələn, diqqəti yayındıran zərbələr, bunun sayəsində düşmən əvvəlcə hücumun əsas istiqamətinin harada olacağını müəyyən edə bilmədi. Qəfilliyə də nail olundu, sürprizin təsiri böyük rol oynadı. Rusiya müdafiəsinin əsas elementləri sıradan çıxarıldı və yerüstü dəstək xətləri qırıldı. İnformasiya sferasında aparılan əməliyyat, o cümlədən düşməni çaşdırmaq da kömək etdi. Axı biz düşmənə daim xəbərdarlıq edirdik ki, Dneprin sağ sahilində irəliləyəcəyik, sonra çətin vəziyyətə düşəcəklər... Təbii ki, yalan danışmamışıq, amma zərbə vura biləcəyimiz deyilmirdi.
Sonda Rusiyanın müdafiə çökdü. Biz isə rusların təşviş içində qaçışını gördük. Komandirlərimiz əməliyyatı ustalıqla həyata keçirdilər.
- Oktyabrın əvvəlindən Ukrayna hərbçiləri ölkənin cənubunda məskunlaşmış rayonların işğalçılardan azad edilməsində uğurlu irəliləyişlər əldə edir. Ərazilərimizin azad edilməsinin yüksək templərinin qorunub saxlanması nədən asılıdır?
- Bu, ilk növbədə, hücumun inkişafı üçün ehtiyatların mövcudluğundan və təkcə qoşunlarımızın döyüş meydanında irəliləməsinin deyil, həm də arxa cəbhədə sabitləşdirmə tədbirlərinin, hücumun maddi-texniki təminatının təmin edilməsindən asılıdır. Biz həm də tərəfdaşların dəstəyini görürük ki, bu da hücum potensialının saxlanmasına şərait yaradır.
Və hava şəraiti də daxil olmaqla, əlavə amillər var. Hazırda amillər döyüş meydanında qarşımızda duran vəzifələrin həlli üçün kifayət qədər əlverişlidirlər.
- Ruslar elan edilən səfərbərlik sayəsində əsgərlərinin sayını artırarsa, vəziyyətin dəyişməsi riski varmı?
- Onların bununla bağlı müəyyən problemləri var. Artıq əks-hücum hazırlığımızla paralel olaraq, Rusiya ordusunda deqradasiya proseslərini gördük. İşğalçıların heç bir motivasiyası yoxdur, yəni ruslar özləri də görürlər ki, onların ordusu müharibə aparmaq iqtidarında deyil. Düşməni çevik qüvvələrlə təmin etməli olan səfərbərlik isə əksinə, onlara ziyan vururdu: maddi imkanların çatışmazlığı və təşkilati nizamsızlıq fonunda rus hərbi strukturları səfərbərliklə həddən artıq yüklənmiş vəziyyətdə idi.
Üstəlik, Rusiya Federasiyasında səfərbərlik Rusiya ordusunun döyüş meydanında qeyri-mütəşəkkilliyinə gətirib çıxaracaq. Hazırlıqsız döyüşçülər - təcrübəsi olmayan və mənəvi cəhətdən hazır olmayan - cəbhədə müdafiəyə yox, təslim olmağa meyllidirlər.
Rusların vəziyyətin dəyişməsinə adekvat cavab vermək üçün döyüşə hazır ehtiyatları yoxdur. Səfərbər edilmişlərin cəbhə xəttinə köçürülməsi ümumi mənzərəni dəyişə bilməyəcək.
- Bu, Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin əks-hücumunun bir neçə istiqamətdə getməsi ilə bağlıdır?
- Belə ki, hücum eyni vaxtda bir neçə istiqamətdə baş verdikdə, işğalçılar bəzi digər istiqamətlərdən ehtiyat hissələri çıxarmalı olurlar. Yəni səfərbər olanlar “qaynar nöqtələrə” atılacaqlarsa, onlar yalnız müdafiələrini qeyri-mütəşəkkil edəcəklər. Buna görə də səfərbər edilmişlər digər istiqamətlərə veriləcək, digər bölmələr isə oradan çıxarılaraq “qaynar nöqtələrə” göndəriləcək. Bununla belə, istənilən halda, işğalçılara vəziyyəti döndərmək üçün lazımi sayda qoşun tapmaq çox çətin olacaq.
Xarkov və cənub istiqamətlərində gördüyümüz cəbhələrin dağılması şəraitində analitiklər rusların yalnız cənubun sabitləşməsinə cəmləşəcəyini güman edirlər. Onlar üçün quru dəhlizinə nəzarəti saxlamaq vacibdir. Amma ola bilər ki, hər iki cəbhə sonda dağılsın və hər şey onların ardınca məhv olacaq.
- Ukrayna Silahlı Qüvvələri artıq Luqansk vilayətinin azad edilməsi əməliyyatlarına başlayıb. Ruslar bu istiqaməti saxlaya biləcəklər?
- Burada bütün fiziki və coğrafi şərait bizim tərəfimizdədir. İşğalçıların özlərini qorumağa yeri yoxdur. Onların dayana biləcəyi ən yaxın xətt Aydar çayı boyuncadır. Bunlar Bilovodsk, Starobilsk, Novoaydar və Şçastyadır. Rubijne-Severodonetsk-Lisıçanskın kiçik şəhər aqlomerasiyası istisna olmaqla, buradakı ərazilərdə cəmləşmə çox seyrəkdir. Ona görə də düşmən məhz bu şəhərlərin müdafiəsi ətrafında cəmləşəcək. Lakin Luqansk vilayətinin cəbhəsinin şimal hissəsi dağılacaqsa, heç nə edə biləməyəcəklər.
Ümumiyyətlə, İkinci Dünya müharibəsinin tarixinə nəzər salsanız, bu ərazilərdə qoşunlar heç vaxt gecikməyib. Bu, çöl zonasıdır - əkin sahələri, seyrək məskunlaşan ərazilər olan kənd təsərrüfatı sahəsi, burada rus qoşunlarının müdafiə xətti qura biləcəyi meşələr yoxdur və ruslara maddi-texniki təchizat təşkil etməyə kömək edəcək inkişaf etmiş yol şəbəkəsi mövcud deyil. Bu, Ukrayna Silahlı Qüvvələrinə əsas marşrutların nəzarət xətlərinə daxil olaraq onları kəsməyə imkan verəcək.
Svatovoyun tutulması ilə bizim üzümüzə Starobilskə yol açılır ki, bu da indi rusların əsas təchizat məntəqələrindən biridir. Bundan əlavə, yaşayış məntəqəsi üç tərəfdən mühasirəyə alındıqda və düşmənin tam mühasirəyə alınmasının qarşısını almaq üçün tədricən geri çəkilməsinə şərait yaradıldıqda “sıxma” taktikasından istifadə yollarını axtarmaq mümkün olacaq.
- Severodonetsk üçün böyük regional mərkəzin buraxılması perspektivi açılacaqmı?
-Əlbəttə. Eyni Donetsk birbaşa giriş daxilindədir, lakin Ukrayna qoşunlarının Luqansk istiqamətindəki imkanları nəzərdən qaçırılmamalıdır. Luqansk vilayətinin ərazisi əks-hücumun gələcək inkişafı üçün çox əlverişlidir. Baxmayaraq ki, belə geniş cəbhədə hərbi əməliyyatların aparılması müəyyən məhdudiyyətlərə malikdir. Məsələn, Xarkov istiqamətində düşmən Rusiya Federasiyası ərazisindən zərbələr endirməklə qoşunlarımızın diqqətini əsas vəzifədən yayındırmağa çalışır.
- Son vaxtlar Belarus ərazisindən Ukraynaya qarşı hərəkətlilik var. Bunun səbəbi nədir?
- Mən başa düşürəm ki, bu cür zərbələr Lukaşenkonun “xüsusi hərbi əməliyyat”da iştirak etmək öhdəliyini yerinə yetirməsi ilə bağlı Kremlin Belarus rəhbərliyinə təzyiqinin artdığını göstərə bilər. Nəhayət, ona təzyiq edilir ki, Ukraynaya qarşı Belarus hərbçilərinin müharibədə iştirakına göstəriş versin.
Amma istisna etmirəm ki, belə bir sərəncam icra olunmaya bilər. Bunun ehtimalı yüksəkdir. Fakt budur ki, Belarus hərbçilərinin Ukraynaya qarşı müharibədə iştirak etmək üçün xüsusi motivasiyası yoxdur. Bundan əlavə, Belarus hərbçilərinin mentalitetində imperiya əxlaqına bağlı olan rusların mentalitetindən hələ də fərqliliklər var. Və belə bir əmrə məhəl qoymamaq Belarus rejiminin süqutuna bərabər olacaq.
- Ukrayna bütün mümkün platformalarda israr edir ki, bizə daha çox hava hücumundan müdafiə və raket əleyhinə müdafiə sistemləri lazımdır. Xüsusilə, Kreml nüvə silahından istifadə etmək qərarına gələrsə, Rusiyanın nüvə raketini məhv etmək lazımdır...
- Bizim müəyyən növ raketləri vurmaq üçün nəzərdə tutulmuş sistemlərimiz var. Ancaq raket əleyhinə müdafiəni təmin etmək üçün bir qədər fərqli nümunələrə ehtiyac var. Təəssüf ki, zenit müdafiəsi hələ də müəyyən növ raketlər üçün 100% effektivliyə nail ola bilmir.
Bununla belə, həqiqətən də Rusiya Federasiyasının nüvə təhlükələri fonunda Ukrayna raket əleyhinə müdafiə sistemləri əldə etmək imkanlarını aktuallaşdırmalıdır. İlk növbədə, söhbət Amerikanın raketdən müdafiə sistemlərindən gedir. Məsələ burasındadır ki, NASAMS yaxın məsafələrdə hədəflərin məhv edilməsini təmin edən qısa mənzilli sistemdir. Lakin raketlər yaxınlaşma trayektoriyası üzrə məhv edilməlidir. Bunun üçün orta və uzun mənzilli raket əleyhinə müdafiə sistemlərindən istifadə edilir. Məsələn, “Patriot” kimi. Onlar hələ bizdə yoxdur.
- Oktyabrın 10-da Ukraynaya kütləvi raket hücumu ona gətirib çıxaracaqmı ki, Qərb müttəfiqlərimiz və tərəfdaşlarımız nəhayət ki, ölkəmizi uzaqmənzilli raketlərlə təchiz etməyə qərar verəcəklər?
- Bəzi ekspertlər deyirlər ki, məsələn, ATACMS uzaqmənzilli raketləri artıq Ukraynaya ötürülüb. Və bunun qeyri-rəsmi sübutu Krım ərazisinə eyni zərbələr ola bilər ki, bütün hesablamalara görə - məsafə və güc baxımından bu raketlər həmin xüsusiyyətlərə malikdir. Məsələn, Saki aerodromuna endirilən zərbələr bu uzaqmənzilli raketin nəticələrinə çox oxşardır. Sonda ruslar aviasiyanın bir hissəsini işğal etdikləri Krımdan Terə köçürüblər.