Ekspert: “Əkən baha qiymətə satmaq, alan da ucuz qiymətə almaq istəyir. Burada hökumətin rolu ancaq ondan ibarət ola bilər ki, əməkhaqlarını, pensiyaları artırsın"
Son günlər cəmiyyətdə ən çox müzakirə olunan mövzulardan biri meyvə-tərəvəzin qiymətinin real dəyərindən baha olmasıdır. Mövcud vəziyyət ona görə narazılıqla qarşılanır ki, yay mövsümündə, məsələn, pomidorun kiloqramının 1.20-2 manata, yaxud gilasın qiymətinin 7-8 manata satılması anormaldır.
Bəs, nə baş verir? İlin-günün bu vaxtında meyvə-tərəvəzin qiymətinin "əl yandır"masının səbəbi nədir? AYNA-nın əməkdaşı bu sualla Tacirlər və İstehsalçılar Birliyinin sədri Sevgim Rəhmanova müraciət edib.
Ekspert bildirib ki, meyvə-tərəvəzin qiymətinin baha olmasının bir neçə səbəbi var: "İlk səbəb hökumətin inzibati yollarla qiymət siyasətinə qarışa bilməməsidir. Bildiyimiz kimi, hazırda bazar iqtisadiyyatıdır, dövlət ancaq iqtisadi yolla, yəni qanunvericiklə, fərmanlarla, fermerlər üçün şərait yaratmaqla qiymət siyasətinə qarışa bilər".
"Digər səbəb məhsulun az olmasıdır. Hansısa məhsula tələbat təklifi üstələyəndə, istər-istəməz qiymət qalxacaq”, - o bildirib.
Meyvə-tərəvəzin xarici ölkələrə idxalının da qiymətlərin baha olmasına təsir etdiyini qeyd edən iqtisadçı vurğulayıb ki, Xaçmaz kimi geniş sahələrdə pomidor əkilən bölgələrdə məhsul yetişməyənə qədər qiymətlər baha olacaq: "Əgər kənd təsərrüfatı məhsulları – meyvə-tərəvəz idxal olunarsa və idxalda güzəştə gedilərsə, qiymət ucuzlaşar. Ancaq bu, fermerlərimizə zərər verər. Ona görə də hökumət olaraq, dövlət olaraq çalışmaq lazımdır ki, fermerlərə kömək edilsin. Məhsuldarlığı artırmaqla məhsul bolluğuna gətirib çıxarmaq lazımdır ki, qiymətlər aşağı düşsün”.
S.Rəhmanovun fikrincə, qiymətlərin düşməsi üçün, həmçinin yol xərcləri azaldılmalıdır: “Fermerlər məhsulu şəhərə gətirənə, burada satana qədər xeyli xərc çəkirlər. Buna görə də rayonlarda şirkətlər qurulmalıdır və həmin şirkətlər fermerdən məhsulu alaraq şəhərə gətirməlidir. Bu zaman hökumət xüsusi qiymət müəyyənləşdirə bilər ki, həmin şirkətlər məhsulun üzərinə daha çox faiz qoymasın”.
“Başqa məhsulların qiyməti qalxdıqca, təbii ki, kənd təsərrüfatı məhsullarının da qiyməti qalxacaq. Fermer il boyu qazanc götürə bilmir, qazanc ancaq məhsul yetişən dövrdə əldə edilir. Ona görə də fermer çalışacaq ki, məhsulunu elə qiymətə satsın ki, ilin digər aylarında dolana bilsin” – deyə müsahibimiz vurğulayıb.
İctimai Birlik rəhbəri bu məsələdə dövlətin rolundan da danışıb: “Əkən baha qiymətə satmaq, alan da ucuz qiymətə almaq istəyir. Burada hökumətin rolu ancaq ondan ibarət ola bilər ki, əməkhaqlarını, pensiyaları artırsın. Pomidor bu gün Azərbaycanda, təxminən 1 dollardırsa, Rusiyada 3 dollardır. Heç ruslar demirlər ki, pomidor bahadır. Hökumət bu məsələni yoluna qoymaq üçün insanların güzəranını yaxşılaşdırmalıdır”.
Həmçinin, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin də hansı işləri həyata keçirməli olduğunu qeyd edib: “Bir neçə il öncə sarımsağın qiyməti 7-8 manata idi. Keçən il bütün fermerlər sarımsaq əkdi və nəticədə sarımsaq bol oldu. Məhsulun çoxu satılmadı, tullandı. Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi fermerlərlə sıx işləməlidir, onlara elə proqnozlar verməlidir ki, fermer gələn il hansı məhsula daha çox tələbat olacağını bilsin”.
“Bu gün dövlət taxılın, pambığın istehsalını artırır, subsidiyalar ayrılır, güzəştlər tətbiq edir. Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi tərəfindən növbəti ilə daha çox ehtiyac olan məhsullara da həmin güzəştləri tətbiq edə bilər”, – deyə o, əlavə edib.
Həmsöhbətimizin qənaətincə, güzəşt olmadığı halda, fermerlər məhsullarını xarici bazarlara çıxararaq daha çox gəlir götürməyə çalışacaqlar: “Əks halda qiymət artımının qarşısını almaq mümkün olmayacaq. İqtisadi yolla, proqnozlarla qiymət artımının qarşısını almasaq, inzibati yollara əl atsaq, sovet hökumətinin gününə düşərik”.