Otel biznesi olduqca ağır günlər yaşayır, ekspertlər təcili tədbirlər görülməsini tövsiyə edirlər
Pandemiya zamanı otellərin fəaliyyəti qadağan edilmir, amma vəziyyət elədir ki, onlar boşdur, müştəri yoxdur və yaxın gələcəkdə olacağı da gözlənilmir. Bugünlərdə Azərbaycan Otellər və Restoranlar Assosiasiyasının (DAİR) İdarə Heyətinin sədri Samir Dübəndi, otellərdə yerləşən iaşə obyektlərinin mövcud vəziyyətdə necə işləməsinin aydın olmamasından və otel biznesinin vəziyyətindən danışdı.
Bundan əlavə, indi Bakı, Sumqayıt, Gəncə, Mingəçevir, Şirvan və Abşeron bölgəsinə, həmçinin Lənkəran, Masallı, Cəlilabad, Şəki, Zaqatala, Quba, Xaçmaz, Yevlax, Bərdə, Biləsuvar və İsmayıllı mərkəzlərinə və kəndlərinə giriş qadağandır. Turistlər isə praktik olaraq digər istiqamətlərə getmirlər.
Azərbaycan Otellər Birliyinin illik 3-cü Assambleyası zamanı Dövlət Turizm Agentliyinin (DTA) sədri Fuad Nağıyev də məsələyə toxundu. O, DTA-nın dövlətdən gələcək biznes dəstəyi üçün təkliflər hazırladığını və müvafiq strukturlara təqdim etdiyini qeyd etdi.
Azərbaycan Otellər Birliyinin (AOB) baş direktoru Günay Sağlam AYNA-ya deyib ki, hazırda bu sahə çətin günlər yaşayır: “Birlik pandemiyadan zərər görən otellərə dövlət dəstəyi istəyi ilə otellərə dəyən ziyan və iş itkisi ilə bağlı statistik məlumatları Dövlət Turizm Agentliyinə təqdim edib. Əvvəllər otellərə otel işçilərinə maaş verilməsində dövlət tərəfindən kömək göstərilirdi və vergi güzəştləri tətbiq edilirdi. Bu gün otellərin də köməyə ehtiyacı var, çünki turist yoxdur və orada qalacaq heç kim yoxdur”.
Sağlamın sözlərinə görə, hələ yardımla bağlı konkret bir şey məlum deyil: “Ancaq bu mövzu düşünülür. Birlik öz növbəsində gələn il otellərə dəstək üçün təkliflər paketi hazırlayır”.
Otellərə dövlət dəstəyi məsələsi ilə bağlı Nazirlər Kabinetindən AYNA-ya verilən məlumata görə, bunun üçün İqtisadiyyat Nazirliyinə müraciət etmək məsləhətdir, bu nazirlik də eyni tövsiyəni Nazirlər Kabineti barəsində edib.
Dayanıqlı İnkişaf Tədqiqatları Mərkəzinin sədri Nəriman Ağayev düşünür ki, ölkəmizdə otel biznesi ilə haqsız davranılıb: “Amma yaxın gələcəkdə vəziyyətin düzəldiləcəyinə ümid edirəm. Ölkəyə gələnlər 14 günlük karantindən keçməlidirlər. Ən azı bir otelin qonağı COVID-19-a yoluxubsa, bütün otel bağlanacaq”.
Otellər boşdur, əvvəllər fəaliyyətlərinə qadağa qoyulduqda müştəri qəbul etməyə çalışanlar var idi, amma cərimələndilər. Əvvəllər, Ağayevin də qeyd etdiyi kimi, rayonlardan paytaxta və əksinə, paytaxtdan rayonlara işlə bağlı ezamiyyətə gedənlər, müalicə almaq üçün otellərdə qalanlar çox idi. Bir çox otellər, sərt karantin tətbiq edilməzdən əvvəl, Yeni il tətilində onlara gələcək qonaqlara ümid edirdi.
“Hər il bölgələrdəki otellərin qazancının təxminən 40% -i Yeni il tətilində əldə edilirdi. Bu il bunu da itirdilər. İndi turizm istiqamətlərinin çoxu bağlıdır. Belə bir şəraitdə müştərilərin oteldə olmasını gözləmək olmaz. Ancaq otellər dövlətdən təzminat almır, çünki pandemiya zamanı çalışmaları qadağandır. Hesab edirəm ki, bu, sadəcə ikili standartlardır. Amma nə Azərbaycan Sahibkarlar Konfederasiyası müdaxilə edir, nə də Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyası tərpənir”, - ekspert bildirib.
Həmsöhbətimiz hazırda otellərin ayaqda qalmasına kömək edəcək iki seçim görür: “Birincisi, adi restoranlar kimi otellərdəki restoranlar da yemək çatdırılması ilə məşğul ola bilməlidir. Hökumət otellərə əmək haqqı, sanitariya və digər zəruri xərclər üçün faizsiz kredit verməlidir. Dövlət, həmçinin aşağıdakıları edə bilər: otelin keçmiş və builki gəlirləri barədə məlumatları götürə və fərqi kompensasiya edə bilər. Ən əsası otel işində çalışan insanların işlərini itirməmələri və işsizlər sırasına qoşulmamalarıdır. Pandemiya bitdikdən sonra, təxminən 2 il ərzində dövlətin otellərin fəaliyyətlərini tam bərpa edə bilməsi üçün onları bütün vergilərdən azad etməsi lazımdır. Çevik bir yanaşma lazımdır”.
Ağayev hesab edir ki, əbədi olaraq bağlanacaq otel olmayacaq, işlərini davam etdirəcəklər: “Otelə böyük vəsait qoyulur və onun iş yönümünü dəyişmək mümkün olmayacaq. Düşünürəm ki, yaya qədər pandemiyanı aradan qaldıracağıq və otellər həmişəki kimi işləyəcək, amma hər şey vətəndaşların nizam-intizamından asılıdır. Çində pandemiyanın öhdəsindən məhz mütəşəkkillik və qaydalara ciddi əməl olunması sayəsində gəlmək mümkün oldu, amma ölkəmizdə təəssüf ki, çoxları özü və başqalarının sağlamlığına səhlənkarlıqla yanaşır”.
“Xidmət-İş” Həmkarlar İttifaqları Federasiyasının vitse-prezidenti Cəmaləddin İsmayılov da AYNA-ya açıqlamasında, bu il həm otel biznesi, həm də ölkənin sanatoriya-kurort sisteminin böyük itkilərə məruz qaldığını deyib: “Dövlət bu biznesə işçilərə maaş verməklə kömək etməlidir, çünki bu fəaliyyətin rəsmi olaraq qadağan olunmasına baxmayaraq, əslində, onlar obyektiv səbəblərdən işləmirlər. Sərt karantin tədbirləri vazgeçilməzdir, lakin istirahət üçün maneə olur və otellər və sanatoriyalar boşalır”.
“İndi bütün zonalara səyahət etmək mümkün deyil. Bundan əlavə, pandemiyanın ilk dalğasında çoxları koronavirus infeksiyası təhlükəsinə şübhə ilə yanaşırdısa, indi problemin ciddiliyini başa düşdülər və özlərini təcrid etməyə çalışırlar. Pandemiyadan qurtulmaq üçün otellərə, təxminən altı ay vaxt lazımdır. Müştəriləri yalnız münasib qiymətlər siyasətini tətbiq etməklə və xidmət keyfiyyətini yüksəltməyə çalışmaqla cəlb edə biləcəklər”, - müsahibimiz bildirib.
İsmayılovun sözlərinə görə, sanatoriya və kurortlar otellərdən daha acınacaqlı vəziyyətdədir: “Orada uyğun bir temperatur rejimini saxlamalı, tibbi prosedurları həyata keçirməyə hazır olmalısan və bunun üçün tibb bacıları da daxil olmaqla daha çox işçi var. Əvvəllər sanatoriyada iki nəfər bir otaqda yerləşdirilirdisə, indi bir-bir yerləşdirilir ki, bu da ciddi itkilərə gətirir. Bir otaqda yalnız həyat yoldaşları qala bilərlər. Sanatoriyaların dolması indi 10%-dən azdır və qeydiyyatdan keçdikdə koronavirusun olmadığını təsdiqləmək üçün bir test tələb olunur. Əsasən yaşlı insanlar müalicə almaq üçün ora gedirdilər. İndi yaşlı insanlar risk altındadır və evdə qalmağa çalışırlar. Bu baxımdan sanatoriya-kurort sisteminin dövlət dəstəyi alması çox vacibdir, çünki bu, çox mühüm və perspektivli bir sahədir”.