“Rusiya Qərbdə özünə sərfəli siyasi dəyişiklikləri gözləməkdədir. Sonra da Moskva üçün sərfəli şərtlərlə Kiyevlə danışıqlar aparmaq niyyətindədir”
Ukrayna Hərbi-Hüquqi Tədqiqatlar Mərkəzinin rəhbəri, ekspert Oleksandr Musienko UNIAN-a müsahibəsində Rusiya Federasiyası tərəfindən rekord hərbi büdcənin qəbul edilməsinin nəyi göstərdiyini, Ukraynanın buna cavab olaraq nə etməli olduğunu və Rusiya Federasiyasında səfərbərliyə etirazların mümkün olub-olmadığı barəədə danışıb. AYNA müsahibəni istinadla təqdim edir:
- Cənab Oleksandr, Rusiya SSRİ-nin dağılmasından sonra rekord məbləğdə hərbi büdcə qəbul edib. Sizcə, bu, Rusiya Federasiyasının “qalib son”u hədəfləndiyini göstərir? Söhbət son vaxtlar Qərb mətbuatında çoxlu məlumatların yer aldığı hər hansı dondurmadan yox, əksinə, “hər şey cəbhə üçün, hər şey qələbə üçün”dən gedir...
- Düşünürəm ki, Rusiya yıxılma müharibəsinə hazırlaşır və bu kampaniyanın əlaməti həm maliyyə xərclərinin artması, həm də müxtəlif təbliğat işləridir. Yəni indi elə bir dövrdür ki, Rusiyadan müxtəlif informasiya siqnalları və təbliğat nağılları gəlir ki, onlar daha güclüdürlər və biz bu köhnəlmə müharibəsi kampaniyasına girsək, Rusiyanın qalib gəlmək üçün daha çox imkanları var. Öz ağıllarınca deyirlər ki, daha çox insan resursları var, müdafiəyə daha çox pul ayırdılar və s.
- Bu, Rusiyanın “qalib son”a çatmaq istədiyini göstərirmi?
- Zənn etmirəm. Əslində ideal olaraq, hazırda Rusiya üçün ideal qələbə cəbhə xəttini olduğu yerdə saxlamaq, sabitləşdirməkdir. Məsələn, Avdievkanın və ya başqa ərazilərin ələ keçirilməsi və bu müharibənin daha çox mövqeli mərhələyə, yəni yıxılma müharibəsi mərhələsinə keçirilməsini düşünürlər.
Ruslar bu arxa dəstəyi təkmilləşdirməyə hazırlaşdıqlarını nümayiş etdirmək istəyirlər, lakin unutmamalıyıq ki, maliyyələşməni artırmaq hərbi gücü artırmaq demək deyil. Söhbət itirilmiş gücü kompensasiya etməkdən gedir ki, Qərb tərəfdaşları müharibənin uzanacağını görsünlər və Ukraynaya dəstək paketlərini azaltsınlar. Yəni söhbət daha çox Rusiya Federasiyasının gözləmə strategiyasından gedir. Rusiya bu cür hərəkətləri ilə sadəcə olaraq Qərbdə özünə sərfəli siyasi dəyişiklikləri gözləməkdədir. Sonra da Moskva üçün sərfəli şərtlərlə Kiyevlə danışıqlar aparmaq niyyətindədir.
Rusiya müharibəsiz yaşaya bilməyən dövlətdir. Ruslar üçün güclərini nümayiş etdirmək və uzun müddət döyüşməyə hazır olacaqlarına inam nümayiş etdirmək üçün vəsaitləri silah istehsalına və onların təmirinə yönəltmək çox vacibdir.
- Ukrayna Rusiyanın hərbi xərclərinin rekord dərəcədə artmasına cavab olaraq nə etməlidir?
- Burada üç nöqtə var. Birincisi, açıq-aydın, silah istehsalına xərclərimizi artırmaq lazımdır, hansı ki, bu, malik olduğumuz imkanlar çərçivəsində edilir. Və mümkün qədər istehsal edə biləcəyimiz silah istehsalına başlamaq vacibdir.
İkincisi, tərəfdaşlarımızı inandırmaq, Qərbin müdafiə korporasiyaları və sənayeləri ilə əməkdaşlığı artırmaqdan çəkinməmək, təcrübə, imkanlar, texnologiyalar mübadiləsi aparmaq lazımdır. Ona görə ki, Ukraynada silah istehsal etmək mümkün olmadıqda, onlar şərti olaraq bizim üçün silah istehsal edə bilsinlər.
Üçüncüsü, silahdan istifadə təcrübəsinin qiymətləndirilməsi ilə döyüş meydanında mövcud tendensiyaları başa düşmək üçün qısamüddətli əməliyyat dövrü, orta və uzunmüddətli planları ehtiva edən yüksək keyfiyyətli müdafiə planlaması lazımdır. Yəni silahlanmada perspektivli qabaqcıl həllər, mühüm rol oynaya biləcək strategiyalar baxımından planlaşdırma üzərində iş getməlidir.
Dronlara gəlincə, mövcud çətinliklərə baxmayaraq, biz yavaş-yavaş irəliləyirik, lakin hələ dronlar istehsalı üzərində işləməliyik.
- Yıxılma müharibəsi təkcə maliyyə səfərbərliyini deyil, həm də işçi qüvvəsinin səfərbərliyini tələb edir. Milli Təhlükəsizlik Şurasının katibi Oleksiy Danilov bəyan edib ki, Rusiya Federasiyasında prezident seçkilərindən sonra total səfərbərlik mümkündür və bu potensial imkan Rusiya Federasiyasının rekord hərbi büdcəsi ilə təsdiqlənir. Sizcə, rusların gizli səfərbərlikdən imtina edib rəsmi səfərbərliyə yenidən başlaması ehtimalı nə dərəcədədir?
- Belə bir ssenarini istisna etmək olmaz. Bununla belə, mən deməzdim ki, bu, ən real variantdır. Axı ilk növbədə, Rusiya Federasiyası gizli səfərbərliyi dayandırmadı. Bundan əlavə, əgər Putinin 21 sentyabr 2022-ci il tarixli səfərbərlik haqqında fərmanı hələ də qüvvədədirsə, onu yenidən elan edib bu mövzunu gündəmə gətirmək nəyə lazımdır?
İkincisi, ruslar bunu ictimailəşdirmirlər, çünki bu, kifayət qədər populyar olmayan mövzudur. Bu, müharibənin uzandığını söyləməyə imkan verir. Demək Kremldə hər şey o qədər də rəvan deyil. Bunun əvəzinə səfərbərliyi sanki ordu sıralarına könüllülər qoşulurmuş kimi təqdim etməyə üstünlük verirlər. Burada bir məqam daha var - “Vətən uğrunda müqəddəs müharibə” anlayışı onların işinə yaramadı. Çünki Rusiyada hərbi komissarlıqlar qarşısında könüllülərin növbəsi yoxdur.
Əgər Rusiya lazımi silahlarla, artilleriya örtüyü və tanklarla təmin etmədən, sadəcə olaraq, insan resurslarının sayını artırmaq istəyirsə təbii ki, bunu edə bilərlər. İndi də bunu edirlər: hücum qrupları Avdievka yaxınlığında və Kupyansk istiqamətində gəlir, texnikadan istifadə etmədən hücuma keçir, yalnız əllərində olan silahlara - qumbaraatanlara, atıcı silahlara və maksimum minaatanlara malik olurlar. Onlara ancaq aviasiya kömək edir. Ancaq mənə şübhəli görünür ki, Rusiya total səfərbərliyə qərar verərsə, yaya qədər tam briqada səviyyəli hərbi birləşmələr yaratmağa və silahlandırmağa hazır olacaq.
Gələcəkdə hansısa perspektivdə vəziyyət onlar üçün əlverişli olsaydı, bu, mümkündür. Amma yaxın gələcək üçün bunu düşünmürəm.
Nəzərə almaq lazımdır ki, Rusiyada səfərbərliyə qarşı gizli etiraz var ki, bu da hərdən özünü göstərir. Məsələn, hərbi komissarlıqların binaları yandırılır.
Diqqət edin, 2022-ci ilin sentyabrından sonra onlarda səfərbərliyin davam etdiyi və hamının bundan danışdığı bir vaxtda Putin (deyəsən ŞƏT sammitində) jurnalistlərin səfərbər olunanların sayı ilə bağlı sualına üzr istəyirmiş kimi demişdi: “Biz bitiririk, daha çox səfərbərliyə ehtiyacımız yoxdur”. Bundan sonra yalnız könüllülər haqqında eşitmək mümkün idi, onlar sanki daim döyüşə atılmaq istəyirlər. Xüsusən də Rusiya Federasiyasının müdafiə naziri Serhiy Şoyqu hərbi kollegiyada könüllülərin onlar üçün kifayət etdiyini açıqlayıb. Ancaq praktikada bu necə baş verir? Hərbi Komissarlıqdan çağırış vərəqəsi göndərilir, adam gedir. Sonra ona altı aylıq müqavilə verirlər və deyirlər: “İmzala”. İmzalayır və artıq “könüllüdür”. Səfərbəri könüllü kimi təqdim edirlər. Yəni formal olaraq, səfərbərlik yoxdur, amma “könüllü” adı ilə müharibəyə aparılanlar əslində səfərbər olunmuşlardır. Bu da o deməkdir ki, Rusiyada səfərbərlik davam edir.
- Rusiya Federasiyasındakı səfərbərliklə razılaşmayanların hansısa etirazlarına arxalanmamalıyıq?
- Rusiya Federasiyasında klassik mənada səfərbərliyə qarşı etirazlar olmayacaq. Bunlar ancaq cəbhədə hansısa şəraitin yaratdığı, cəbhədən yaranan iğtişaşlar ola bilər. İçəridən bunun qlobal bir şeyə çevrilməsini təsəvvür edə bilmirəm, amma cəbhədən narazı olanlarla bağlı vəziyyət fərqlidir.